روانشناسی رابطه علمی است که به بررسی رفتارها و تعاملات انسانها در روابط بین فردی میپردازد. روانشناسی رابطه به بررسی عواملی مانند عشق، احساسات، ارتباطات و مشکلات روابط میان افراد میپردازد و برای بهبود روابط میان افراد کمک میکند. در ادامه به برخی از مباحث مهم در روانشناسی رابطه پرداخته خواهد شد.یکی از مفاهیم اساسی در روانشناسی رابطه، الزامات و نیازهای انسانی است. انسانها با تمامیت ژنتیکی به دنیا میآیند و از اتکای به دیگران به منظور تأمین نیازهای روانی، عاطفی و اجتماعی خود نیازمند هستند.در ادامه با بروز ترین مشکلات در روانشناسی رابطه می پردازیم.
یک روانشناس تحصیل کرده درهاروارد که بیشتر با زوجها و مسائل مربوط به آنها سرکار دارد، از عبارات سمی صحبت میکند که باعث میشود زندگی تان نابود شود.
او میگوید: “تحقیر خطرناک است زیرا نه تنها به شخصیت افراد حمله میکند، بلکه عواقب آن فراتر از چیزی است که فکرش را میکنید.”
“هنگامی که با این روش ارتباط برقرار میکنیم، ممکن است با دیگران با بی احترامی رفتار کنیم، آنها را با طعنه به تمسخر بگیریم، مسخره شان کنیم یا از زبان بدن تحقیر کننده مثل چرخاندن چشم یا پوزخند استفاده کنیم… .” به باور او همه اینها باعث سردی رابطه شما میشود و چه بسا اگر از جملات سمی هم استفاده کنید، به طور کلی رابطه تان از بین برود.
عبارات سمی که میتواند به تدریج رابطهتان را نابود کند
بنابراین اگر میان حرفهایتان از این عبارات استفاده کنید یا شریک زندگی تان یکی از آنها را به زبان آورد، بدانید که رابطه تان به مشکل خورده است:
“تو لیاقت منو نداری”
زبان تحقیر یعنی به شریک زندگی تان بگویید که فکر میکنید او کمتر از شما است و لیاقت بودن با شما را ندارد، چیزی که میتواند به عزت نفس او آسیب برساند.
به عنوان مثال: “تو خوش شانسی که من تو را تحمل میکنم.”
در عوض چه بگوییم: «به من فرصت بده بیشتر تو را بشناسم و به زندگی جدیدمان عادت کنم.» سعی کنید از احساسات تان به آرامی و با صداقت صحبت کنید.
“هی نپرس خوبی، اره همه چیز خوبه” (در حالی که اصلا این طور نیست)
زبان منفعل-پرخاشگرانه باعث میشود که شریک عاطفی شما از صحبت مستقیم و رک در مورد مشکلاتش دست بردارد. این کار حل اختلافات را بدتر میکند و میتواند باعث ایجاد احساس ناامنی در دو طرف شود.
در عوض چه بگویم: “من واقعاً ناراحت هستم، اما هنوز آمادگی صحبت ندارم.” به جای نادیده گرفتن مشکلات خود، برای فکر کردن به آن و یافتن راه حلی مناسب وقت بگذارید.”
“خیلی رقت انگیزی”
این که خیلی راحت از یک ویژگی منفی طرف مقابلتان استفاده کنید کار خوبی نیست. همه افراد با هم فرق دارند و ویژگیهایی دارند که ممکن است برخی آنها را دوست نداشته باشند، و این به معنای بد بودن کسی نیست.
در عوض چه بگوییم: “من این کار دوست ندارم، چطور انجامش دادی؟” بهتر است از کارهایی که شریک عاطفی تان انجام داده و شما دوست نداشتید و باعث آزارتان شده صحبت کنید. حتی از او بخواهید اگر ممکن است دفعه بعد دوباره تکرار نکند.
“ازت متنفرم”
زبانی که منعکس کننده احساس شما در یک لحظه مهم است، ممکن است گاهی طوری بچرخد که به ضررتان تمام شود.
وقتی نمیتوانید در اوج هیجان، خوشحالی یا عصبانیت احساسات را کنترل کنید به ضررتان است و حتی در لحظات خوب هم باعث ایجاد ناامنی میشود. اگر در اوج عصبانیت و ناراحتی هفته گذشته از عبارت سمی “ازت متنفرم” استفاده کنید، باعث ایجاد شک و تردید شریک عاطفی تان میشوید و او بارها از خودش میپرسد: “آیا واقعا دوستم ندارد؟”
در عوض چه بگوییم: “بهتر است کمی تنها باشم.” قبل از این که جمله و عبارت نادرستی به زبان بیاورید، یک دقیقه صبر کنید تا آرام شوید، بعد از احساسات تان حرف بزنید.”
“پدر خوبی نیستی یا مادر بدی هستی”
یک زوج به خوبی از ضعفها و نقاط قوت یکدیگر خبر دارند و همین هم آنها را آسیب پذیر میکند، به خصوص اگر بخواهید از این ضعفها سوء استفاده کنید نه تنها به شریک عاطفی تان آسیب میزنید، بلکه اعتماد موجود را از بین خواهید برد.
برای مثال، در تربیت فرزندتان در مقابل همسرتان از این عبارت استفاده نکنید: “اصلا رفتارت درست نیست، گله ای هم نیست چون مادرتم تو رو لوس بار آورده.”
در عوض چه بگوییم: “بیا برای حل این مشکل با هم صحبت کنیم تا راه حل بهتری پیدا کنیم.” سعی کنید به حساسیت همسرتان توجه کنید و طوری صحبت کنید که به شخصیتش حمله نکنید.
“تو داری دیوونه میشی”
به زبانی که واقعیت را تغییر میدهد تا شریک زندگی تان به خود شک کند، «گاس لایت» نامیده میشود و باعث میشود همسرتان نتواند واقعیت را دیده و درک کند.
برای مثال، در حالت تدافعی، ممکن است بگویید: «داری هذیان میگی، این چیزیه که تو فکر میکنی.”
در عوض چه بگوییم: «فکر میکنم واکنشت در مورد این وضعیت و موضوع خیلی زیاد است، آنطور که فکر میکنی نیست». اگر ویژگی خاصی از شخصیت شریک زندگی تان را دوست ندارید، از روشی سازنده برای بازگو کردن آن استفاده کنید. به جای این که سعی کنید او را در مورد خودش به شک بیندازید، بهتر است به آرامی همه چیز را توضیح دهید.
“تو به توجه من نیاز داری”
وقتی از زبانی استفاده میکنید که نشان میدهد در حال تحمل شریک زندگی تان هستید، و بودنش اذیتتان میکند، در واقع نشان میدهید که نیازهای او برای شما هیچ اهمیتی ندارد.
در عوض چه بگویم: «می دانم حالا میخواهی با هم صحبت کنیم، اما کمی خسته ام احتیاج به استراحت دارم، میشود کمی استراحت کنم بعد صحبت کنیم؟”
“بهتر است دست از این بحث برداری”
جملات و عباراتی که رابطه شما را تهدید کند و یادآور به پایان رسیدن آن باشد – مانند “من میروم”، “من خسته شده ام” یا “میخواهم جدا شوم” – باعث ایجاد بی ثباتی و ناامنی در رابطه تان میشود.
اگر از چنین عبارات سمی استفاده کنید، شریک عاطفی تان هم نسبت به شما بی اعتماد میشود و همین امر صمیمیت بین تان را از بین میبرد.
در عوض چه بگوییم: «در حال حاضر واقعاً ناراحت هستم و نیاز به کمی فکر کردن دارم» یا «ما باید یک گفتگوی جدی در مورد رابطهمان داشته باشیم».