همسان سازی حقوق بازنشستگان یک موضوع مهم و پیچیده در ایران است.همسانسازی حقوق بازنشستگان به معنای برابر کردن درآمدهای بازنشستگان با توجه به شرایط فعلی جامعه است. در گذشته، سیستم بازنشستگی در ایران بر پایه نظام وظیفه بود، به این معنی که حقوق بازنشستگان به مبنای حقوق آخرین شغلی که انجام داده بودند، تعیین میشد.همسان سازی حقوق بازنشستگان باعث ایجاد عدالت نامتوازن در نحوه پرداخت حقوق بازنشستگان شده بود.اما در سالهای اخیر، تلاشهایی برای همسانسازی حقوق بازنشستگان در ایران انجام شده است. برخی از این تلاشها شامل تغییر قوانین و مقررات مربوط به بازنشستگی، اصلاح سیستم بازنشستگی و تعیین استانداردهای جدید در پرداخت حقوق بازنشستگان است.با این حال، همسانسازی حقوق بازنشستگان همچنان یک چالش بزرگ در ایران است.
افزایش حقوق بازنشستگان از مهمترین دغدغه های دولت و بازنشستگان است که افزایش میانگین حقوق و همسان سازی حقوق بازنشستگان از مهمترین و ضروری ترین مطالبات بازنشستگان در ایران است. پرداخت حقوق در همه صندوقهای بازنشستگی حتی صندوق کشوری براساس میزان پرداختی بابت حق بیمه است که طبق دادههای آماری این صندوق کمترین حقوق با ۲ میلیون و ۹۶۵ هزار تومان و بیشترین حقوق نیز ۲۰ میلیون و ۷۶۰ هزار تومان و بیشتر است.
در این دادههای آماری کمترین آن مربوط به همان حقوق ۲ میلیون و ۹۶۵ هزار تومان و بیشترین آمارهای توزیع حقوق پرداختی تا پایان شهریور سال جاری نیز مربوط به دو گروه از ۹ میلیون و ۴۵۳ هزار تومان تا ۱۰ میلیون و ۷۵۱ هزار تومان با ۲۴ درصد کل پرداختیها و گروه ۱۰ میلیون و ۷۵۱ هزار تومان تا ۱۲ میلیون و ۴۸ هزار تومان نیز که ۲۴ درصد این پرداختیها را به خود اختصاص داده است.
نجفی خواه معاون علمی، فرهنگی و اجتماعی سازمان برنامه و بودجه کشور در برنامه تهران ۲۰ درباره صندوقهای بازنشستگی گفت: در حال حاضر دولت ۷۶ درصد بودجه صندوقهای بازنشستگی را برای حقوق بازنشستگان پرداخت میکند و باید ۲۴ درصد دیگر را خود صندوقها تامین کنند، اما این چنین نیست.
محسن زنگنه سخنگوی کمیسیون تلفیق برنامه هفتم مجلس نیز در این برنامه درباره آخرین تصمیمات گرفته شده درباره متناسب سازی حقوق بازنشستگان گفت: براساس توافق صورت گرفته بین دولت و مجلس، اصل متناسب سازی حقوق بازنشستگان در برنامه هفتم توسعه دیده خواهد شد. قرار شد در برنامه هفتم برای کاهش فاصله حقوق بازنشستگان با شاغلان، با اجرای متناسبسازی این فاصله ترمیم شود
وی افزود: اینکه متناسبسازی به چه میزان و درچه سالی از برنامه هفتم اجرا شود مواردی است که در صحن علنی مشخص خواهد شد مثلا احتمال دارد برای برخی از بازنشستگان در سال اول و برخی دیگر در سال دومِ برنامه انجام شود.
جدیدترین ارزیابیهای صندوق بازنشستگی کشوری در تابستان امسال نشان می دهد، میانگین آخرین حقوق اشتغال بازنشستگان به ۱۶ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان رسیده است یعنی اینکه اگر در گذشته برخی در حین بازنشستگی نگران دریافتی و مستمری خود بودند، اکنون این دادههای آماری می گوید دریافتی آنان تا حدود زیادی جوابگوی هزینه های زندگی است.
بر اساس این دادههای آماری دیگر جای نگرانی به دلیل کاهش میزان حقوق پس از بازنشستگی نسبت به زمان فعالیت و اشتغال فرد برای گروهی از بازنشستگان که از صندوق بازنشستگی کشوری مستمری خود را دریافت می کنند، باقی نمی گذارد زیرا حقوق شاغلان تحت پوشش در چندین سال گذشته رشد داشته است.
یکی از مهمترین مطالبات و چالشهای بازنشستگان با جامعه آماری بین ۵ تا ۶ میلیون نفر در کشور، کاهش میزان حقوق دوران بازنشستگی نسبت به دوران فعالیت کاری آنان است اما این موضوع در صندوق بازنشستگی کشوری به نوعی با این رقم آماری در حال برطرف شدن است و بازنشستگان در صورت پرداخت مدت زمان ۳۰ سال بیمهپردازی، بیشتر از حقوق قانون کاری را دریافت خواهند کرد.
براساس اعلام شورای عالی کار، در سال ۱۴۰۲ حداقل حقوق وزارت کار برای همه کارگران برابر با پنج میلیون و ۳۰۸ هزار تومان تعیین شده است که در نهایت با برخی مزایا مانند حق مسکن، حق بُن، حق اولاد (یک یا ۲ فرزند) تغییراتی را به دنبال دارد که در نهایت برای فرد مجرد بدون سابقه کار هفت میلیون و ۳۰۸ هزار تومان، افراد متاهل بودن و با یک فرزند بدون سابقه کار هفت میلیون و ۸۳۹ هزار تومان و متاهل با داشتن ۲ فرزند نیز به رقم هشت میلیون و ۳۶۹ هزار تومان است. البته در صورت داشتن سابقه کار این رقم تا حدودی متفاوت خواهد شد.
حال با توجه به این موضوعات که سقف پرداختی قانون کار و میانگین پرداختی صندوق بازنشستگی در نخستین روزهای بازنشستگی مشخص شده باید دید که چه گروههایی از جامعه شاغلان پس از بازنشستگی امکان دریافت این میزان حقوق از این صندوق را دارند.
آمارهای تابستان ۱۴۰۲ صندوق بازنشستگی کشوری نشان میدهد که میانگین حقوقبگیران در پایان شهریور سال ۱۴۰۲ به عدد ۱۱ میلیون و ۲۹۱ هزار تومان رسیده اما این رقم در مدت مشابه سال قبل یعنی شهریور سال گذشته هفت میلیون و ۹۵۲ هزار تومان بود که به طور میانگین ۴۲ درصد رشد داشته است.
این میزان رشد به دلیل افزایش ۲۰ درصدی حقوق بازنشستگان، وظیفهبگیران و مشترکان صندوقهای بازنشستگی کشوری، لشکری و سایر صندوقها طبق مصوبه هیات وزیران در ۱۵ فروردین سال ۱۴۰۲ و همچنین اجرای قانون اصلاح «قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور و ترمیم حقوق کارکنان و بازنشستگان کشوری و لشکری» مصوب ۱۹ آبان ۱۴۰۱ مجلس شورای اسلامی و سایر موارد بود.