در گزارش «بررسی تبعیض در نظام بازنشستگی ایران» که بهتازگی از سوی مرکز پژوهشهای مجلس منتشر شده است به شروط بازنشستگی مشمولان قانون استخدام کشوری و هیات علمی در صندوق بازنشستگی کشوری پرداخته شده است.
شرایط بازنشستگی در تعدادی از صندوقهای بیمهای بهویژه سازمان تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشوری دارای تنوع زیادی است و فقط در همین دو نهاد بازنشستگی 28 شکل مختلف دارد. البته بازنشستگی با 30 سال سابقه یا 60 سال سن بیشتر دیده میشود.
شروط بازنشستگی مشمولان قانون استخدام کشوری و هیات علمی
در بخش مشمولان قانون استخدام کشوری، اگر مرد و زن 60 و 65 سال سن داشته باشند، به ترتیب با درخواست مستخدم و اجبار دستگاه میتوانند بازنشسته شوند. اجبار دستگاه شامل حال مرد و زنی نیز میشود که 30 سال سابقه کار داشته باشند. بر اساس گزارش اقتصادنیوز، جدول منتشر شده در گزارش مرکز پژوهش های مجلس نشان می دهد که اگر مردی 50 ساله و دارای سابقه کاری 25 سال باشد، با درخواست مستخدم و موافقت دستگاه میتواند بازنشسته شود. زنی هم که 20 سال کار کرده باشد، با همین شرط میتواند دست از کار بکشد و دوران بازنشستگی را آغاز کند.
اعضای هیات علمی صندوق بازنشستگی کشوری هم در صورتی که مرد یا زن 65 سال سن داشته باشند و 30 سال خدمت کرده باشند، اگر مربی و استادیارند، میتوانند تدریس را کنار گذاشته و بازنشستگی خود را شروع کنند. به گزارش اقتصادنیوز، مرد و زن 67 و 70 ساله هم به ترتیب اگر دانشیار و استاد باشند، میتوانند بازنشسته شوند.
بازنشستگی با 20 سال سابقه و 60 سال سن
مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی نیز در مورد افزایش سن بازنشستگی گفت: افزایش سن بازنشستگی موضوعی حاکمیتی است. یک موضوع بیمهای صرف نیست و حوزههای تولید و کسب و کار نیز در آن نظر دارند و اقتضائات حوزه تحولات جمعیتی، ورود به این اصلاحات را الزامی کرده است. کشورهای مختلف هم در این خصوص تجربیاتی دارند. تحولات جمعیتی، سن امید به زندگی، ناپایداری صندوقهای بازنشستگی و شرایط حوزه کسب و کار و مسائل متعدد دیگر، پرداختن به اصلاح سن بازنشستگی را الزامی میکند.
میرهاشم موسوی اظهار داشت: این کار بسیار دیر شروع شده است و تقریباً همه صندوقها هم شرایط ضریب پشتیبانی ضعیفتری نسبت به تأمیناجتماعی دارند. اصلاحات را باید همهجانبه در نظر بگیریم که حوزههای حاکمیتی، کارفرمایی و کارگری را شامل شود. قانون افزایش سن بازنشستگی، حالت اختیاری دارد و روند بسیار کندی را در پیش گرفته است. البته قانون افزایش سن بازنشستگی هنوز ابلاغ و اجرایی نشده اما از ابتدای سال آینده اگر این قانون ابلاغ بشود، اجرایی میشود.
قوانین مرتبط با افزایش سن بازنشستگی در ایران
براساس تبصره یک ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی برای مردان با ۵۰ سال سن و زنان با ۴۵ سال سن و ۳۰ سال سابقه برای همه بیمهپردازان امکان درخواست بازنشستگی وجود دارد. البته طبق قانون تامین اجتماعی مردان با ۲۰ سال سابقه و ۶۰ سال سن و زنان با ۵۵ سال سن امکان بازنشسته شدن دارد. همچنین در قانونی دیگر مردان ۶۰ساله با ۱۰ سال سابقه امکان بازنشستگی با ۱۰ روز حقوق را خواهند داشت که در این قانون زنان با ۵۵ سال و ۱۰ سال سابقه و ۱۰ روز حقوق میتوانند بازنشست شوند.
در ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی مشمولان این قانون با داشتن شرایط حداقل ۱۰ سال پرداخت حق بیمه مقرر قبل از تاریخ تقاضای بازنشستگی و رسیدن سن مرد به ۶۰ سال و زن به ۵۵ سال تمام اماکان استفاده از خدمات بازنشستگی برای این افراد فراهم است.
در تبصره قانونی این ماده نیز در صورتی که فرد پیش از تقاضای بازنشستگی حداقل مدت ۲۰ سال متوالی یا ۲۵ سال متناوب در مناطق بد آب و هوا فعالیت داشته است یا در مشاغل سخت و زیانآور اشتغال داشته باشد سن بازنشستگی آنان ۵۵سال تمام خواهد بود. البته افرادی که ۳۰ سال تمام فعالیت داشته و حق بیمه خود را به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کرده باشد با دارا بودن ۵۵ سال تمام امکان اراده درخواست بازنشستگی را دارد.
در ماده ۷۷ قانون تامین اجتماعی نیز میزان مستمری تعیین شده است که مقدار آن یکسی و پنجم متوسط مزد یا حقوق بیمه شده ضرب در سنوات پرداخت حق بیمه مشروط بر آنکه از صددرصد متوسط مزد یا حقوق تجاوز نکند. در تبصره قانونی آن نیز متوسط مزد یا حقوق برای محاسبه مستمری آمده که متوسط آن عبارت است از مجموع مزد یا حقوق بیمه شده که براساس آن حق بیمه پرداخت شده ظرف ۲ سال آخر پرداخت حق بیمه تقسیم بر ۲۴ خواهد بود.