حقوق بازنشستگان در ایران بر اساس قوانین و مقرراتی تعیین میشود که تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله طبقه بازنشستگان، نوع شغل و زمان خدمت است. در ایران، بازنشستگان به دو دسته عمومی و ویژه تقسیم میشوند.به طور کلی، حقوق بازنشستگان شامل حقوق پایه، بیمههای اجتماعی، بیمه تکمیلی، روزهای تعطیل و تعطیلات سالانه، یارانهها و منافع دیگر است. همچنین، سازمان تامین اجتماعی در صورت لزوم میتواند تغییراتی در حقوق بازنشستگان اعمال کند.یکی از عوامل مهم در تعیین حقوق بازنشستگان، سابقه کاری آنهاست. سالهای کاری فرد در سازمان یا شرکتی که در آن کار میکرده است، به عنوان یک شاخص مهم برای محاسبه حقوق بازنشستگی استفاده میشود. در ایران، برای محاسبه حقوق بازنشستگان از یک فرمول استاندارد استفاده میشود که نرخی از حقوق ماهانه و سابقه کار را در نظر میگیرد.
مدیرعامل موسسه صندوق ذخیره فرهنگیان از واریز حدود ۱۲۵ میلیارد ریال سهمالشرکه اعضای بازنشسته در مرداد ۱۴۰۲ خبر داد.
حمیدرضا نجفپورکردی از واریز حدود ۱۲۵میلیارد و ۱۷۷میلیون ریال به حساب فرهنگیان بازنشسته از دوم تیر تا اول مرداد ۱۴۰۲عضو صندوق ذخیره فرهنگیان خبر داد و اظهار کرد: مبلغ یادشده شامل واریزی عضو، واریزی تعهد دولت و سود ناشی از فعالیتهای اقتصادی موسسه است که به حساب ۹۳۸عضو واریز شد.
وی ادامه داد: علاوه بر این موارد، سود سال مالی منتهی به ۳۱شهریور ۱۴۰۲بعد از برگزاری مجمع و محاسبه سود طبق روال و بر اساس مانده سهم الشرکه هر کدام از اعضا به حساب آنها واریز خواهد شد.
مدیرعامل موسسه صندوق ذخیره فرهنگیان تاکید کرد: به دنبال تکریم جایگاه فرهنگیان و حفظ کرامت اعضای بازنشسته در سریعترین زمان ممکن و کمتر از یک ماه پس از دریافت اطلاعات بازنشستگی از نهادهای متولی و مسئول این کار، سهمالشرکه به حساب آنها اِعمال خواهد شد.
نجفپورکردی اضافه کرد: پرداخت سهم الشرکه علاوه بر بازنشستگان عضو موسسه در بازه زمانی یادشده، شامل اعضای بازخرید، فوتیها، ازکارافتادهها و انصرافیها نیز میشود.
وی با اشاره به توافقات انجامشده با بانک مرکزی برای احیای بانک سرمایه تصریح کرد: این بانک شرایطی را فراهم آورده تا متقاضیان افتتاح حساب غیرحضوری از طریق سوپر اپلیکیشن فرهنگیان به آدرس szf.satpay.ir امکان اقدام داشته باشند. ضمن اینکه واریزیها به حساب بازنشستگان به عاملیت این بانک خواهد بود.
مدیرعامل موسسه صندوق ذخیره فرهنگیان همچنین درباره نحوه عضویت در این موسسه گفت: فرهنگیان متقاضی با مراجعه به دفاتر نمایندگی موسسه در سراسر کشور یا ادارات تعاون آموزش و پرورش نسبت به عضویت در موسسه اقدام کنند تا از خدمات حین خدمت و سودآوری این مجموعه بزرگ اقتصادی در زمان بازنشستگی بهرهمند شوند.
نجفپورکردی خاطرنشان کرد: فرهنگیان عضو میتوانند نسبت به افزایش واریزی خود تا سقف ۵درصد حقوق و مزایا از طریق مبادی مذکور اقدام کنند.
محمدی خاطرنشان کرد: اگرچه «حداقل دستمزد» مشمولان قانون کار ابتدای هر سال توسط شورای عالی کار تعیین میشود، اما نکته مورد اهمیت این است که این حداقل دستمزد برای «کارگران ساده» در نظر گرفته شده و کارفرمایان باید برای سایر سطوح کارگران در چارچوب و مقررات عام و براساس دستمزد واقعی، حق بیمه بیمهشدگان خود را پرداخت کنند. به عبارتی براساس قانون تامین اجتماعی، هرکس در مقابل کار، حق الزحمهای تحت عنوان حقالسعی یا روزمرد و کارمزد، اضافه کار، مازاد اضافه کار و… دریافت میکند و هر آنچه که به عنوان حقالزحمه به افراد پرداخت میشود، مشمول کسر حق بیمه است.
وی ادامه داد: هر مبلغی که در مقابل کار (به صورت مستمر یا غیر مستمر) به بیمهشده پرداخت شود، مشمول کسر حق بیمه است، اما اگر حقالزحمه به صورت غیرنقدی پرداخت شود در صورتی مشمول کسر حق بیمه خواهد شد که مستمر باشد. دستمزد کارگران باید واقعی باشد تا در زمان بازنشستگی بتوانند از تعهدات و مستمری واقعی استفاده کنند.
معاون بیمهای سازمان تأمین اجتماعی با اشاره به ماده ۲ قانون تامین اجتماعی، تاکید کرد: در صورتی که ماده مذکور به طور دقیق اجرا شود، بخش عمده متناسبسازی حقوق بازنشستگان برطرف خواهد شد؛ به این معنی که اگر دستمزد بیمهشده در دوره اشتغال حقیقی باشد، به طور حتم متناسبسازی را برای خود انجام داده و با دستمزد واقعی بازنشسته خواهد شد.
وی افزود: در خصوص پرداخت «حق بیمه» معضلاتی وجود دارد، چراکه برخی از کارگران پس از ۱۵-۲۰ سال از زمان اشتغالشان هنوز حداقل حق بیمه را پرداخت میکنند، این درحالیست که اگر همه کارفرمایان بتوانند در کنار بیمهشدگان، دستمزد و حقبیمه واقعی کارگران خود را ارسال و پرداخت کنند، بخشی از نارضایتی کارگران برطرف خواهد شد.
معاون بیمهای سازمان تأمین اجتماعی معتقد است حداقل دستمزد برای آن دسته از کارگرانی است که در یکسال اول به عنوان کارگر ساده وارد سیستم شوند، اما از سال دوم باید پایه سنوات به عنوان کارگر نیمه ماهر و کارگر ماهر برای آنها لحاظ شود و حتی اگر کارگاه دارای طرح طبقهبندی مشاغل است، دستمزدها بالاتر از حداقل دستمزد محاسبه شود.
معاون بیمهای سازمان تأمین اجتماعی تصریح کرد: متاسفانه طی سنوات گذشته و حتی در حال حاضر میانگین دو سال آخر خدمت، مبنای برقراری مستمری بازنشستگی بیمهشده محاسبه میشود، چراکه بیمهشده و کارفرما در زمان اشتغال میگویند فعلا که نمیخواهند از مزایای قانون تامین اجتماعی استفاده کنند و لذا حداقل دستمزد برای بیمهشده پرداخت میشود. باتوجه به اینکه در حال حاضر بررسی برنامه هفتم توسعه در دستور کار نمایندگان مجلس شورای اسلامی است، این موضوع همت نمایندگان مجلس را میطلبد تا دوره بیمهپردازی به عنوان متوسط رشد دستمزدها مبنای محاسبه حقوق بازنشستگی قرار گیرد.
محمدی ادامه داد: حال اتفاقی که اکنون رخ میدهد این است که کارفرمایی برای بیمهشده تا ۲۸ سال حق بیمه رد میکند، اما در دو سال آخر فرد بیمار میشود و این قانون موجب میشود که متوسط دو سال آخر اشتغال بیمهشده به عنوان حقوق بازنشستگی کمتر محاسبه شود یا از سوی دیگر ممکن است برای بیمهشدهای حداقل حق بیمه طی سنوات اشتغال پرداخت شده باشد، اما کارفرما دو سال آخر فعالیت را به صورت غیرواقعی افزایش میدهد و بیمهشده از مزایای بیشتری استفاده میکند.
وی با تاکید بر لزوم ورود مجلس به موضوع نحوه محاسبه حقوق بازنشستگان براساس سنوات خدمت اظهار کرد: این احتمال وجود دارد که کمیسیون اجتماعی به موضوع ورود کند. البته دولت در لایحه قانون برنامه هفتم توسعه متوسط حقوق بازنشستگی را بر مبنای متوسط رشد پنج سال خدمت بیمهشده در نظر گرفته است که این روند میتواند به نفع بیمهشده باشد، اما اگر این ۵ سال به ۱۰ سال یا ۲۰ سالی که برای بیمهشده بیمهپردازی صورت میگیرد و حتی بیمهشده انتخاب کند که از سه دهه فعالیت خود، یک دهه را به عنوان مبنای برقراری مستمری انتخاب کند تا براساس آن مستمری دریافت کند، این شرایط ایدهآل خواهد بود.
معاون بیمهای سازمان تأمین اجتماعی یادآور شد: اگر متوسط رشد دستمزد مبنای برقراری محاسبه حقوق بازنشستگی در نظر گرفته شود، احتمال دارد فرد بیمه شده بگوید در طول این ۱۰ سال ۷ برابر حداقل دستمزد پرداخت کرده است و دیگر ۷ برابر مستمریبگیر خواهد شد و هیچ وقت حقوق فرد نسبت به تورم جامعه کمتر نخواهد شد زیرا ۷ برابر حداقل حقوق، مستمری دریافت خواهد کرد. پیشنهاد سازمان تامین اجتماعی این است که نمایندگان مجلس به این نکته توجه کنند که ضریبی از حداقلها را در نظر بگیرند.