فوری/فرمول همسان سازی حقوق بازنشستگان تغییر کرد | افزایش چشمگیر حقوق با تغییر فرمول همسان سازی بازنشستگان

همسان‌ سازی حقوق بازنشستگان یک موضوع مهم و پیچیده در ایران است.همسان‌سازی حقوق بازنشستگان به معنای برابر کردن درآمدهای بازنشستگان با توجه به شرایط فعلی جامعه است. در گذشته، سیستم بازنشستگی در ایران بر پایه نظام وظیفه بود، به این معنی که حقوق بازنشستگان به مبنای حقوق آخرین شغلی که انجام داده بودند، تعیین می‌شد.همسان سازی حقوق بازنشستگان باعث ایجاد عدالت نامتوازن در نحوه پرداخت حقوق بازنشستگان شده بود.اما در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان در ایران انجام شده است. برخی از این تلاش‌ها شامل تغییر قوانین و مقررات مربوط به بازنشستگی، اصلاح سیستم بازنشستگی و تعیین استانداردهای جدید در پرداخت حقوق بازنشستگان است.با این حال، همسان‌سازی حقوق بازنشستگان همچنان یک چالش بزرگ در ایران است.

عضو کمیته بیمه و تامین اجتماعی خانه کارگر می‌گوید: فرمول متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان به نسبت نود درصد دیگر بازنشستگان ارزیابی می‌شود که یک فرمول نسبی است اما همسان‌سازی کشوری‌ها بنابر درجه شغلی است و باعث تفاوت حقوقی بسیار بیشتری می‌شود.

این کارشناس حوزه صندوق‌های بازنشستگی تصریح کرد: من تصور نمی‌کنم که برای بازنشستگان تامین اجتماعی ردیف بودجه‌ای تخصیص داده شود. چنانکه تصور نمی‌کنم تعهد دولت برای احکام همسان‌سازی حقوق بازنشستگان کشوری عملی شود.

دارانی ادامه داد: هر مبلغ اضافه‌ای به حقوق بازنشستگان کشوری و لشگری صورت بگیرد، بازنشستگان تامین اجتماعی طبق قولی که وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در جلسه شورای عالی کار برای تصویب مزد امسال داد، مطالبه افزایش حقوق خود را طلب می‌کنند. ایشان قول داده بودند که اگر حقوق کارمندان دولت و حقوق

بازنشستگان کشوری افزایش یابد، حقوق کارگران و بازنشستگان تامین اجتماعی نیز افزایش خواهد یافت.

وی افزود: این مطالبه در صورت افزایش حقوق بازنشستگان کشوری حتما از سوی تشکل‌های بازنشستگان تامین اجتماعی مطرح خواهد شد که متناسب‌سازی حقوق آنان نیز مانند همسان‌سازی حقوق بازنشستگان انجام شود. طبق ماده ۱۹۶ بازنشستگان تامین اجتماعی هم باید مانند کارگران اگر حقوق ترمیم بشود، باید ترمیم

مستمری در میانه سال داشته باشند. آن‌ها هر افزایشی داشته باشند ما هم باید داشته باشیم. طلب ۲۵ درصد متناسب‌سازی ما مانده است.

دارانی تصریح کرد: با این بودجه که کسری صندوق‌ها در جمع ۳۵۰ هزار میلیارد تومان در آن شناسایی شده، بعید است حقوق افزایش یابد. دولت به شکل واضحی بودجه ندارد. درحالیکه همسان‌سازی واقعی برای بازنشستگان کشوری اجرا می‌شود، متناسب سازی حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی منابع بسیار کمتری را نیازمند است.

برای ما بازنشستگان تامین اجتماعی، متناسب‌سازی با فرمول بسیار متفاوتی نسبت به همسان‌سازی حقوق کشوری‌ها حساب می‌شود و به خاطر همین دو اسم متفاوت با هم دارند. فرمول متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان به نسبت نود درصد دیگر بازنشستگان ارزیابی می‌شود که یک فرمول نسبی است اما همسان‌سازی کشوری‌ها بنابر درجه شغلی است و باعث تفاوت حقوقی بسیار بیشتری می‌شود.

در اجرای دستور مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی در تاریخ بیستم فروردین مبنی بر بررسی مجدد احکام صادره مستمری‌بگیران غیرحداقل‌بگیر در اجرای متناسب‌سازی مرحله دوم، جلسات متعدد کارشناسی با حضور کارشناسان و کانون‌های بازنشستگی برگزار شد.

پس از بررسی پیشنهادات و سناریوهای متعدد؛ سناریوی و فرمول همسان سازی ۱۴۰۰ مورد توافق با کانون عالی بازنشستگان به تایید دست‌اندرکاران و هیئت امناء سازمان تأمین اجتماعی رسید که نکات مهم سناریوی تایید شده به شرح زیر است:

۱. مقرر شد اعمال ماده ۹۶ (افزایش سنواتی) براساس مبلغ مستمری حقوق اسفندماه ۱۳۹۹ برای کلیه مستمری بگیران صورت پذیرد.

۲. علاوه بر اعمال ماده ۹۶ جهت افزایش حقوق سایر سطوح، ضریب ترمیمی درخصوص متناسب‌سازی حقوق افرادی که در سال‌های گذشته ضریب زمان برقراری مستمری آنان به نسبت حداقل‌ حقوق مصوب شورای عالی کار افت و کاهش داشته است، (با جبران ۷۵% از نسبت از دست رفته) اعمال می‌شود.

۳. با توجه به انتظارات و مطالبه همه سطوح مستمری بگیر از سازمان تامین اجتماعی و شرایط سخت اقتصادی بازنشستگان مقرر شد، پس از اعمال ماده ۹۶ و اجرای متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان در سال ۱۴۰۰ و افزایش مزایای جانبی، افزایش دریافتی هیچ بازنشسته‌ای نسبت به دریافتی اسفند ماه ۱۳۹۹ کمتر از ۵۰ درصد نباشد.

فرمول جدید که در حال تست بر روی احکام سطوح مختلف دریافتی است، ظرف دو روز آینده به صورت آزمایشی به اجرا درآمده و طی حداکثر ۱۴ روز آینده احکام جدید صادر شده و مابه‌التفاوت حکم، درپرداخت حقوق اردیبهشت ماه لحاظ می‌شود.

تعیین تکلیف نهایی همسان سازی حقوق بازنشستگان

در این میان سازمان به حداقلی‌بگیران هم نظری افکنده و مدعی شده که در احکام اردیبهشت ماه افزایش دریافتی هیچ بازنشسته‌ای نسبت به دریافتی اسفند ماه ۱۳۹۹ کمتر از ۵۰ درصد نباشد؛ البته سازمان در اطلاعیه اخیر خود، اعلام نکرده که آیا مهم‌ترین درخواست مستمری‌بگیران را جامه عمل پوشانده است؛ درخواستی مبنی بر اعمال کل افزایش ناشی از متناسب‌سازی در پایه مستمری به جای خُرد کردن آن در پایه و مزایا. این درخواست از این جهت دارای اهمیت است که افزایش‌های سنواتی ناشی از ماده ۹۶ قانون تامین اجتماعی بر روی مستمری بهینه شده توسط مبلغ متناسب‌سازی، قرار می‌گیرد که این خود یک امتیاز محسوب می‌شود.

سازمان تامین اجتماعی سال گذشته، مبلغ متناسب‌سازی را از فیش حقوقی جدا کرده بود که بعدا ناچار به تغییر رویه شد. در مورد مستمری فروردین ماه ۱۴۰۰ هم مشخص نیست چه زمانی از این تصمیم منصرف می‌شود؛ به ویژه اینکه بازنشستگانی که به دلیل نداشتن همسر و فرزند، یا یکی از این دو از خُرد شدن مبلغ متناسب‌سازی در بخشی از مستمری خود محروم مانده‌اند، نگران هستند. توجه به این نکته ضروری است که بهره‌مندی بازنشستگان هم سطح از یک مبلغ متناسب‌سازی، حقی خدشه ناپذیر محسوب می‌‌شود.

اما تاثیر در نظر گرفتن این محاسبه جدا از افزایش مستمری حداقل‌بگیران فاقد همسر و فرزند که بر اساس ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی یا به صورت عادی بازنشسته شده‌اند، نیست؛ چراکه مستمری این گروه از بازنشستگان که به حدود ۴ میلیون تومان می‌رسد و برای نمونه به گفته‌ی حسن صادقی، رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری، مستمری یک بازنشسته پیش از موعد (ماده ۷۶) بدون همسر و فرزند در سال ۱۴۰۰ کمتر از ۳ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان نیست. این در حالی است که به ادعای سازمان تامین اجتماعی و کانون عالی بازنشستگان، مستمری حداقلی‌بگیرانی که با ۳۰ روز مستمری بازنشسته شده‌اند، کمتر از ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان (کف حقوق بازنشستگان کشوری در سال ۱۴۰۰) نیست.

به همین دلیل باید دید که مبلغ متناسب‌سازی آنها پس از اعمال فرمول درج شده در اطلاعیه سازمان تامین اجتماعی چه میزان افزایش پیدا می‌کند. اگر اصلاحات مورد نظر در فرمول سازمان تامین اجتماعی صورت گیرد، به احتمال فراوان مستمری‌های کمتر از ۳ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان به حدود ۴ میلیون تومان می‌رسند.

همسان سازی حقوق بازنشستگان غیرحداقلی بگیر

جدا از این مورد بازنشستگان و مستمری‌بگیران زیر حداقلی‌بگیر در فرمول متناسب‌سازی مهجور واقع شده‌اند. تاکید اطلاعیه سازمان تامین اجتماعی بر «انتظارات و مطالبه همه سطوح مستمری بگیر از سازمان تامین اجتماعی و شرایط سخت اقتصادی بازنشستگان» نشان از همین واقعیت دارد. سازمان برای تحقق این مطالبه افزایش حداقل ۵۰ درصدی مستمری نسبت به اسفند ماه را برای کلیه بازنشستگان در نظر دارد. رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری هم در لایو اینستاگرام گفته بود: «فرمول جدید همه سطوح را دربرمی‌گیرد و در شرایط فعلی می‌تواند راضی‌کننده باشد.»

در نتیجه به طور نمونه، نباید بازنشسته‌‌ی ۱۰ روز حقوقی که در اسفند سال ۹۹، ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان دریافت می‌کرد، در احکام جدید که به زودی صادر می‌شود، کمتر از ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان دریافت کند؛ این یعنی پس از اعمال ماده ۹۶ و اجرای متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان در سال ۱۴۰۰ و افزایش مزایای جانبی، مستمری این بازنشسته نباید کمتر از این میزان باشد؛ در نتیجه می‌تواند بیشتر از این میزان هم باشد.

فرمول متناسب‌سازی چگونه می‌تواند باشد؟

اینکه فرمول نهایی همسان‌‌سازی به چه ترتبیی اعمال می‌شود، تا حدی مبهم است اما از اطلاعیه‌ی سازمان تامین اجتماعی برمی‌آید که فرمول مدنظر که توسط «جلیل اصغری» از نمایندگان بازنشستگان تشریح شده، نزدیک است. بیان این نکته ضروری است که این فرمول برای مستمری یک بازنشسته دارای ۷ میلیون و ۹۸۷ هزار تومان مستمری (غیرحداقلی بگیر) لحاظ شده است.

فرض کنید آقای «الف» درسال ۱۳۹۵ بازنشسته شده و اولین مبلغ مستمری او( ردیف نخست حکم یا فیش حقوقی) مبلغ ۲۹,۶۱۰,۴۵۱ ریال می‌باشد، در همان سال حداقل حقوق ۸,۱۲۱,۶۶۰ ریال است، فلذا ضریب مستمری زمان برقراری وی (۳.۶۴۵۸) می‌باشد.

۲۹,۶۱۰,۴۵۱÷۸,۱۲۱,۶۶۰=۳.۶۴۵۸

مبلغ مستمری وی در اسفند ماه ۱۳۹۹ که با مبلغ متناسب‌سازی مرداد ماه ۱۳۹۹ تجمیع شده ۶۱,۴۱۲,۲۳۰ ریال است پس افزایش ۱۴۰۰ در راستای ماده ۹۶ (مؤید به تصویب‌ نامه هیئت وزیران) به شرح ذیل است:

۶۱,۴۱۲,۲۳۰ × ۱.۲۶ = ۷۷,۳۷۹,۴۱۰

۷۷,۳۷۹,۴۱۰ + ۲,۴۸۳,۵۵۰ =۷۹,۸۶۲,۹۶۰

مستمری وی در سال ۱۴۰۰مبلغ ۷۹,۸۶۲,۹۶۰ و حداقل مصوب کارگری در سال ۱۴۰۰مبلغ ۲۶,۵۵۴,۴۹۰ است پس ضریب مستمری ایشان در سال اجرای متناسب سازی( ۳.۰۰۷۵) است:

۷۹,۸۶۲,۹۶۰ ÷ ۲۶,۵۵۴,۴۹۰ = ۳.۰۰۷۵

اختلاف ضریب مستمری ۰.۶۳۸۳ است:

۳.۶۴۵۸ – ۳.۰۰۷۵ = ۰.۶۳۸۳

این اختلاف ضریب چون در سال ۱۴۰۰ که سال اجرای متناسب‌سازی است، واقع شده، می‌بایست در حداقل سال ۱۴۰۰ که مبلغ ۲۶,۵۵۴,۴۹۰ ریال است مداخله داده شود. نظر به محدودیت و تعلیق منابع به موجب اخبار واصله و گمانه زنی‌ها، اعمال این اختلاف ضریب به نحو مطلق و صددرصد مقدور نمی‌باشد و لذا چنانچه برای آن اعتبار ۷۵ درصد قائل باشیم، می‌توانیم به عدد ذیل تحت عنوان متناسب‌سازی سال ۱۴۰۰ برای آقای«الف» دست پیدا کنیم.

۲۶,۵۵۴,۴۹۰ × ۰.۶۳۸۳ × ۷۵% =۱۲,۷۱۲,۲۹۸

نتیجه:

مجموع مبلغ مستمری و متناسب‌سازی آقای الف

۷۹,۸۶۲,۹۶۰ + ۱۲,۷۱۲,۲۹۸ =۹۲,۵۷۵,۲۵۸

است که سایر مزایا نیز بدان افزوده خواهد شد.

البته همچنان باید منتظر احکام نهایی باقی ماند اما چارچوب و کلیات تا حد زیادی رونمایی شده و ممکن است که در جزییات تفاوت‌هایی وجود داشته باشد.