اینکه انسان یک موجود اجتماعی است به هیچ وجه یک شعار نیست! ما انسانها عمده اهداف و انگیزهمان را از همین در اجتماع بودن کسب میکنیم. چرا سر کار میرویم؟ چرا پول برایمان مهم است؟ چرا لباسهایمان را عوض میکنیم؟ چرا ازدواج میکنیم؟ چرا با همسایهها ارتباط برقرار میکنیم؟ چرا سعی میکنیم رفتارهای بدمان را بهبود ببخشیم و … قطعا نمیتوانیم بگوییم تمام اینها برای دل خودمان است! ما نسبت به خلق و خوی خودمان سعی میکنیم با دیگران در ارتباط باشیم، یکی کمتر یکی بیشتر، اما همیشه قادر نیستیم در انتخاب اطرافیانمان موفق باشیم! چرا؟ چرا گاهی ناآگاهانه افرادی را انتخاب میکنیم که به ما آسیب میزنند؟ این افراد میتوانند همکار باشند یا دوست و یا حتی شریک عاطفی! در این مقاله سعی داریم این موضوع را علتیابی کنیم و راهکارهایی را ارائه دهیم که بتوانید خود را از چنین شرایطی رها کنید و از رابطه با اطرافیانتان لذت ببرید!
چرا اطرافیان اشتباهی را انتخاب میکنیم؟
اینکه ما افراد اشتباهی را برای روابط اجتماعیمان انتخاب میکنیم ریشههای مختلفی دارد که از فردی به فرد دیگر متفاوت است، گاهی نیز ممکن است یک شخص چند دلیل مختلف برای این کار داشته باشد، در ادامه این دلایل را با یکدیگر بررسی میکنیم.
یکی از مهمترین و اصلیترین دلایلی که باعث میشود ما افراد اشتباه را وارد زندگیمان بکنیم وجود تلهها یا طرحوارههای روانشناسی است، تلههای روانشناسی نه تنها باعث میشود ما افراد اشتباهی را انتخاب کنیم بلکه باعث میشود حتی وقتی شخص درستی در زندگیمان است رابطهمان را به سمت و سوی ناسالم بکشیم! مثلا افرادی که درگیر تله محرومیت هیجانی هستند مدام سراغ افرادی میروند که ناچارند محبت را از آنها گدایی کنند! اگر هم کسی صادقانه دوستشان داشته باشد باور نمیکنند و آنقدر بهانه میگیرند که طرف را خسته میکنند! یا افرادی که تله بیاعتمادی دارند درگیر افرادی میشوند که این بیاعتمادیشان را تشدید کند و حتی خیانتهای رنگارنگ را با او تجربه میکنند! افرادی که تله طرد-رهاشدگی دارند اغلب افرادی را انتخاب میکنند که در نهایت آنها را طرد میکند و او نیز مجبور است مدام باج عاطفی دهد تا کسی رهایش نکند! برای آشنایی با طرحوارهها و تلههای مختلف حتما مقالات مربوط به آن را در سایت مطالعه بفرمایید اما این نکته هم در نظر داشته باشید که تا زمانی که درگیر تله روانشناسی باشید و آن را درمان نکنید در یک چرخه معیوب گرفتار هستید و رشته کار روابطتتان از دستتان خارج است!
احساس تنهایی
احساس تنهایی یکی دیگر از دلایلی است که باعث میشود ما افرادی که مناسبمان نیستند هم کنارمان نگه داریم. به قول معروف “کتچی به از هیچی”، اما گوش دادن به این قول معروف کار دستتان میدهد زیرا افراد نامناسب قادر هستند آسیبهای جدی به روح و روان شما حتی زندگی شخصی و مالیتان وارد کنند. صحبتهای رضا از مراجعین ما را بخوانید تا بیشتر با این موضوع آشنا شوید:”من کلا اهل دوست و رفیق نبودم، همش سرم تو درس بود، دانشگاه که رفتم روم نمیشد همه جا تنها برم، همه باهم بودن دوست داشتن تو جمع بودن من انقدر تنها بودم که تو چشم بودن، دوست نداشتم فکر کنن منزوی هستم از طرفی خب خیلی اوقات از خبرای دانشگاه و کلاس بیخبر می موندم، با یه پسر دوست شدم و همون شد بلای جونم، بعدها منو به سمت اعتیاد کشید و آخرم که حسابم رو خالی کرد و رفت”. میدانیم از این دست مثالها اطراف خودتان و آشناهایتان زیاد اتفاق افتاده است اما باید بدانید تا زمانی که شما مساله احساس تنهایی را در خود برطرف نکنید هیچ کس نمیتواند این تنهایی را پر کند. پس از خودتان شروع کنید.
نیاز به حمایت اجتماعی
ما به حمایت اجتماعی نیاز داریم وگرنه امنیت روانیمان به خطر میفتد. برای درک این موضوع تصور کنید همه دوستان و اطرافیانتان بر علیه شما هستند! هیچ کس دوستتان ندارد، هرکاری میکنید با شما مخالفت میکنند، کسی دوست ندارد شما را در جمعش راه بدهد، شما فرد منفوری هستید و …! در چنین شرایطی از نظر روحی حال خوبی خواهید داشت؟ قطعا خیر. پس همه ما به حمایت اجتماعی نیاز داریم اما همیشه این حمایت را به درستی انتخاب نمی کنیم. مثلا برای همرنگ شدن با جماعت گاهی کارهایی را انجام میدهیم که دوست نداریم و بعدها برای انجام چنین رفتاری احساس گناه خواهیم کرد، یا گاهی ناچاریم برای جذب این حمایت اجتماعی باج عاطفی بدهیم و … در هر صورت یکی از دلایل بسیار مهم جذب افرا اشتباهی این است که حمایت اجتماعی داشته باشیم.
عزت نفس پایین
اگر ما خودمان را دوست داشته باشیم تمام چیزهای خوب را برای خودمان میخواهیم و هرچه بدی هست را از خودمان دور میکنیم چون برای شخصیت خودمان احترام قائل هستیم. افرادی که عزت نفس پایینی دارند رفتارهای ناشایست دیگران را تحمل میکنند! و همین باعث می شود اطرافشان پر شود از کسانی که به خودشان اجازه میدهند هرچه میخواهد بگویند و هر سازی میخواهند بزنند. البته این بدان معنا نیست که با دیگران سر جنگ داشته باشید و تحمل هیچ چیزی را نداشته باشید، برعکس سازگاری با دیگران یکی از مهمترین مهارتهایی است که باید بیاموزید تا روابط خوبی داشته باشید اما نه تا جایی که به شما توهین شود، یعد از اینکه متوجه شدید کسی در حال عبور از خط قرمزهایتان است باید با شیوه اصولی و صحیح او را کنار بگذارید یا رابطهتان را مدیریت کنید.
ناتوانی در نه گفتن
نه گفتن یکی از سپرهای مهمی است که هر فردی دز زندگی باید آن را بیاموزد! این آموزش باید از همان دوران کودکی به شخص آموزش داده شود، البته نه گفتن شیوه اصولی و معقول خود را دارد و به معنای مخالفت با زمین و زمان به دلیل نیازهای شخصیمان نیست. افرادی که توانایی نه گفتن ندارند اجازه میدهند دیگران درخواستهای نابجایشان را به راحتی مطرح کنند و توقع داشته باشند انجام شود! افراد سودجو این افراد را بهترین گزینه برای نزدیک شدن و استفاده بردن می دانند! ترکیب عدم توانایی نه گفتن و وجود تلههایی مثل اطاعت که درباره آن صحبت کردیم میتواند شما را دائم مشغول انجام امور دیگران کند و باعث شود خودتان نادیده گرفته شوید!
اگر خواننده مقالات ما باشید حتما متوجه شدهاید که در اکثر مقالات روی خودآگاهی و خودشناسی برای رفع مشکلاتتان تاکید کردهایم! شما وقتی خودتان، نیازهایتان، نقاط ضعف و قوتتان، باروهایتان و ریشه مشکلاتتان را بشناسید به صورت هدفمند اطرافیانتان را انتخاب میکنید که با شما همخوانی داشته باشند، اما اگر در شناخت خودتان سردرگم باشید به میزان همان سردرگمی اطرافیانتان نیز وصله شما نخواهند بود! در نظر داشته باشید شناخت خود تنها به این معنا نیست که بدانید چه رنگی دوست دارید و به چه غذایی حساسیت دارید! خودشناسی یک علم جدی است! شما هم آن را جدی بگیرید.
نداشتن الگوی صحیح
ما به همان اندازه که انسانهای اجتماعی هستیم به همان اندازه هم از اطرافیانمان الگو بر میداریم، متاسفانه همه افراد این موهبت را ندارند که اطرافشان را الگوهای مناسب و کارآمد پر کند، گاهی حتی والدین هم الگوی مناسبی نیستند! والدینی که فحش میدهند، صادق نیستند، کتک کاری میکنند و… الگوی مناسبی برای فرزندانشان نخواهند بود. نداشتن الگوی مناسب میتواند مدتها ادامه داشته باشد تا جایی که فرد در اطرافش شخص مناسبی نبیند و به معاشرت با افرادی شبیه به الگوهایش عادت کند و خلق و خوی آنها را بگیرد، این موضوع باعث میشود اولا خودش مهارت ارتباطی لازم برای برقراری ارتباط با افراد دیگر را نیاموزد دوما دیگران او را الگوی مناسبی برای برقراری ارتباط ندانند.
نداشتن مهارتهای ارتباطی
یکی از دلایل مهم ی که شخص نمیتواند افراد مناسبی را برای ارتباط انتخاب کند نداشتن مهارت ارتباطی است! وقتی شما ندانید و نتوانید چطور با شخصی که دلتان میخواهد ارتباط برقرار کنید عقب میکشید و منتظر میمانید تا دیگران با شما ارتباط برقرار کنند! حتی اگر بتوانید این ارتباط را برقرار کنید، چون مهارت ارتباطی را نمی شناسید ممکن است رابطهتان را به صورت صحیح و اصولی پیش نبرید و آن را از دست بدهید! پس مهارت ارتباطی را جدی بگیرید و برای آموزش دیدن در این زمینه قدم بردارید.
چه باید کرد؟
یک خانه تکانی اساسی!
همین امروز باید خانه تکانی دوستان و اطرافیانتان را شروع کنید. لیستی از افرادی که با آنها در ارتباط هستید بنویسید، برخی از آنها میتوانند افراد درجه یک خانواده تان باشند و برخی دیگر دوست و همکار، شریک عاطفیتان را هم فراموش نکنید، کسی را از قلم نیندازید. بعد از تهیه لیست به تک تک آنها فکر کنید. چه آسیبهایی از جانب آنها به شما میرسد؟ چقدر توان مدیریت این شرایط را دارید؟ اگر افراد سمی اطرافتان از خانواده درجه یکتان است و نمیتوانید کنارشان بگذارید با یک مشاور صحبت کنید تا با بررسی جزئیات چالش های رابطهتان با آنها بتوانید راه و روش مدیریت برخورد صحیح و به دور از حاشیه با آنها را بیاموزید. اگر شریک عاطفیتان سمی است باید با جدیت در راه اصلاح رابطهتان قدم بردارید! رابطه عاطفی سمی شما را از پا میاندازد! و افرادی که بدون هیچ نفعی تنها در حال آسیبهای عمدی و غیر عمدی به شما هستند را در لیست سیاهتان بگذارید و تکلیفشان را مشخص کنید.
شما به کسی بدهکار نیستید
تعارف را کنار بگذارید! شما به کسی برای رابطه داشتن یا نداشتن با او بدهکار نیستید! همان طور که توضیح دادیم انسان یک موجود اجتماعی است و به برقراری ارتباط با دیگران نیاز دارد، از این فرصت استفاده کنید و با افرادی ارتباط برقرار کنید که این نیاز شما را ارضاء کنند نه اینکه دائم شما را در چالش و تنش نگه دارند. روابط خوب و دوستانه باعث حفظ آرامش و پیشرفت شما میشود خود را از این نعمت محروم نکنید.
لازم نیست قصدتان را جار بزنید
اگر قرار است افراد سمی را حذف کنید لازم نیست همه از این تصمیم باخبر شوند! جار زدن تصمیماتتان و ایجاد حساسیت در بقیه کمکی به ادامه این روند نمیکمد. حتی لازم نیست برای تک تک افرادی که کنارشان می گذارید دلیلش را توضیح دهید یا آنها متوجه این کار شوند! شرایط را مدیریت کنید و رفته رفته رابطهتان را بدون ایجاد تنش و درگیری کم کنید. البته در شرایط خاصی مانند وجود یک رابطه عاطفی لازم است طرف مقابل از تصمیم شما با خبر شود اما چگونگیاش به شرایط خاص شما بستگی دارد. در اینباره با مشاور مشورت کنید.
پله پله پیش روید
کنار گذاشتن روابط سمی یک فرآیند است که باید مراحلش را صبورانه طی کنید. نباید به یکباره همه چیز و همه کس را کنار بگذارید. قدم اول این راه این است که مطمئن باشید این یک تصمیم هیجانی نیست و بدون هیچ قصد و نیتی که ماشی از تله خاصی باشد این تصمیم را گرفتهاید. همچنین میتوانید برای این کار الویت بندی داشته باشید، مثلا تصمیم بگیرید ابتدا با همکارانتان و تصفیه افراد سمی محل کار شروع کنید، یا شاید برای شما همکلاسهایتان الویت باشد. این بستگی به شما دارد اما پله پله پیش روید.
نقاط ضعف ارتباطی خود را رفع کنید
همانطور که توضیح دادیم داشتن مهارتهای ارتباطی به شما کمک میکند تا بتوانید افراد ایدهآل را انتخاب و به شیوه صحیح بای برقراری ارتباط با آنها قدم بردارید، علاوه بر یادگیری این مهارت، نقاط ضعف خود را در رابطه کشف و برطرف کنید. البته قرار نیست به خاطر دیگران این کار را بکنید، رفع نقاط ضعف در هر زمینهای که باشد منجر به ارتقای شخصیت و پیشرفت شخصی خودتان خواهد شد.