خانوارهایی با هزینه ماهانه بالای ۱۰ میلیون تومان، یارانه‌شان قطع می‌شود/واریز یارانه‌های نقدی طبق بودجه

واریز یارانه، از بزرگ‌ترین طرح‌های حمایتی دولت، از سال ۱۳۸۹ آغاز شد و طی سال‌ها توانسته بخش قابل توجهی از خانوارهای ایرانی را تحت پوشش قرار دهد. اما اکنون، دولت در راستای هدفمند کردن منابع، تصمیم گرفته است یارانه خانوارهای پردرآمد را قطع و منابع آزادشده را به اقشار کم‌بضاعت اختصاص دهد.
در این مسیر، از ماه گذشته یارانه حدود یک میلیون نفر قطع شده و بر اساس آخرین تصمیم‌ها، از شهریور ماه یارانه خانوارهای دهک‌های ۸ تا ۱۰ نیز متوقف خواهد شد. همزمان، ملاک‌های جدیدی برای شناسایی و قطع یارانه معرفی شده است.

ملاک‌های جدید قطع یارانه

دولت برای هدفمند کردن یارانه‌ها، روش جدیدی را برای شناسایی خانوارهای پردرآمد معرفی کرده است. در این روش، میزان هزینه ماهانه هر نفر ملاک اصلی در نظر گرفته می‌شود و دیگر درآمد یا دارایی خانوار تعیین‌کننده نیست.
به این ترتیب، اگر سرانه هزینه ماهانه هر نفر بیش از ۱۰ میلیون تومان باشد، یارانه خانوار قطع می‌شود. در این محاسبه، هزینه مسکن برای مستأجران در نظر گرفته نمی‌شود، اما سایر هزینه‌ها مانند درمان و تحصیل لحاظ می‌شود.
این روش جایگزین شیوه قدیمی شده است که براساس درآمد، املاک و خودرو خانوار بود و بارها باعث شناسایی اشتباه خانوارهای نیازمند شده بود. با این شیوه جدید، دولت تلاش دارد منابع یارانه به خانوارهایی برسد که واقعاً به کمک نیاز دارند، هرچند برخی هزینه‌های ناگهانی مانند درمان یا شهریه ممکن است خانوارهایی را به اشتباه جزو پردرآمدها قرار دهد.

آخرین مهلت اعتراض به قطع یارانه

فرآیند ثبت اعتراض از اول شهریور آغاز شده و به مدت ۲۰ روز ادامه دارد. با توجه به اینکه امروز ۱۲ شهریور است، تنها ۸ روز فرصت برای ثبت درخواست باقی مانده است.

نحوه اعتراض به قطع یارانه

سرپرستان خانوار می‌توانند با مراجعه به سایت رسمی https://hemayat.sfara.ir وضعیت خود را مشاهده و درخواست اعتراض ثبت کنند. اطلاعات ارائه‌شده توسط سرپرست خانوار با داده‌های رسمی دستگاه‌های مربوطه صحت‌سنجی می‌شود و در صورت تایید، یارانه خانوار مجدداً برقرار خواهد شد.

سخنگوی دولت، در نشست خبری اعلام کرد که برای حفاظت از منافع ملی و رفاه مردم، موضوع مهاجرین و اتباع ساماندهی خواهد شد و مهاجرین قانونی از غیرقانونی تفکیک می‌شوند.

فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، در نشست خبری با اشاره به لزوم ساماندهی مهاجرین گفت: «به دلیل استفاده مهاجرین از یارانه‌های مستقیم و غیرمستقیم و لایه‌های مختلف رفاهی کشور، لازم است موضوع ساماندهی اتباع با دقت و سازوکار مناسب انجام شود.»

وی تصریح کرد که بر اساس آمار وزارت کشور، تاکنون ۱,۸۳۳,۶۳۶ نفر تبعه غیرمجاز از کشور خارج شده‌اند که از این میان حدود ۱,۳۰۰,۰۰۰ نفر در سال جاری و به صورت خوداظهاری اقدام به خروج کرده‌اند. مهاجرانی تاکید کرد: «این اقدام باید به گونه‌ای انجام شود که شأن انسانی افراد حفظ شود، چرا که ایران سال‌ها بیشترین میزبانی مهاجران را در منطقه داشته است.»

سخنگوی دولت همچنین افزود که برنامه تفکیک مهاجرین قانونی از غیرقانونی با هدف حفظ منافع ملی و رفاه مردم و همچنین جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی از منابع عمومی، در دستور کار قرار گرفته است.

وی بیان کرد: با توجه به اینکه ما سالیان زیادی میزبانی کردیم و بیشترین مهاجر را داریم باید این اقدام با سازوکارهای انجام شود که شأن انسانی آنها حفظ شود.

جزئیات تغییر معیار دهک‌بندی خانوارها/ میزان هزینه ماهانه هر فرد ملاک دهک‌بندی قرار می‌گیرد، نه درآمد یا دارایی

بر اساس روش جدید وزارت کار، هزینه‌های ماهانه خانوار ملاک قرار می‌گیرد و اگر سرانه هزینه هر فرد بیش از ۱۰ میلیون تومان باشد، خانوار در دهک‌های پردرآمد قرار می‌گیرد.

موضوع حذف یارانه‌ دهک‌های پردرآمد از سال گذشته مطرح و درنهایت با تصویب بند (پ) تبصره (۱۳) قانون بودجه سال۱۴۰۴ کل کشور، دولت مکلف شد یارانه نقدی خانوارهای پردرآمد (دهک‌های هشتم، نهم و دهم) را حذف کند و براین اساس هم با بررسی‌های صورت گرفته روی شاخص‌های درآمدی و دارایی خانوارهای کشور در این مرحله حدود یک میلیون از خانوارهای با سرانه درآمد هزینه ماهانه بیشتر از ۱۰ میلیون شناسایی و حذف شده است.

اما در تشریح جزییات بیشتر این موضوع علی جعفری آذر،‌ نماینده مجلس شورای اسلامی ضمن بیان جزئیات تغییر معیار دهک‌بندی خانوارها، گفت: بر اساس روش جدید وزارت کار، هزینه‌های ماهانه خانوار ملاک قرار می‌گیرد و اگر سرانه هزینه هر فرد بیش از ۱۰ میلیون تومان باشد، خانوار در دهک‌های پردرآمد قرار می‌گیرد.

به گفته وی و طبق گزارش وزیر کار در جلسه اخیر کمیسیون اجتماعی، از این پس میزان هزینه ماهانه هر فرد ملاک دهک‌بندی قرار می‌گیرد، نه درآمد یا دارایی. بدین ترتیب، اگر سرانه هزینه هر نفر بیش از ۱۰ میلیون تومان باشد، خانوار مربوطه در دهک‌های ۸ و ۹ محسوب شده و یارانه آن‌ها قطع می‌شود. در این شیوه، هزینه مسکن برای خانوارهای مستأجر مستثنا شده، اما سایر هزینه‌ها از جمله درمان و تحصیل در نظر گرفته می‌شود.

جعفری آذری که در برنامه‌ای رادیویی صحبت می‌کرد، تأکید کرد که در گذشته ملاک‌هایی همچون گردش مالی، مالکیت خودرو و املاک ملاک حذف یارانه بود که با انتقادهای زیادی همراه شد؛ چرا که حتی مددجویان نهادهای حمایتی نیز در دهک‌های بالا ثبت می‌شدند.

این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، با اشاره به انتقادات موجود نسبت به روش محاسبه هزینه‌ها، گفت: ممکن است فردی صرفاً به دلیل هزینه‌های درمانی یا شهریه دانشگاه، به دهک پردرآمد منتقل شود، در حالی که عملاً شرایط مالی مناسبی ندارد. این ماه نخست اجرای روش جدید است و لازم است پس از دو ماه اجرا، مقایسه‌ای با روش پیشین انجام شود تا میزان نارضایتی و دقت این روش مشخص شود.

اما یکی از مهم‌ترین موضوعات این است که هزینه‌های درمان و تحصیل، به‌عنوان بخشی از هزینه‌های ماهانه، می‌توانند موجب شناسایی اشتباه خانوارهای کم‌درآمد یا متوسط به عنوان خانوار پردرآمد شوند. موضوعی که حتی خود علی جعفری آذر- نماینده مجلس نیز به آن اشاره کرده است. چراکه هزینه‌های درمان و تحصیل متغیرند و در بسیاری از خانوارهای کم‌درآمد یا متوسط، هزینه‌های درمانی ناگهانی و پرهزینه یا شهریه‌های بالای تحصیلی وجود دارد که ممکن است در یک ماه به طور موقت افزایش چشمگیری پیدا کند. این هزینه‌ها برخلاف درآمد یا دارایی، ممکن است مقطعی و ناگهانی باشند و نشان‌دهنده توان مالی واقعی خانوار نباشند.

از سویی دیگر، اگر یک خانواده که درآمد محدودی دارد اما به دلیل بیماری یک عضو یا شهریه دانشگاه فرزندش هزینه زیادی متحمل می‌شود، در معیار جدید به‌عنوان دهک پردرآمد شناخته شده و یارانه‌اش قطع شود؛ این یعنی فردی که در واقع نیازمند است، از حمایت‌های دولت محروم می‌شود.

البته رئیس سازمان هدفمندی یارانه‌ها به تازگی با اشاره به قطع یارانه برخی افراد اعلام کرده است که قانون هیچکس را از اعتراض به حذف یارانه منع نکرده که می‌توانند از سامانه سیمین سازمان هدفمندی یا سامانه حمایت وزارت رفاه درخواست بدهند. بنابراین فرآیند ورود و خروج یک فرایند مستمر است. روزانه در کشور ۱۰ تا ۱۲ هزار تغییر ساختار خانوار داریم.

در همین رابطه هم، هفته گذشته در تشریح جزییات بیشتر این موضوع احد رستمی، رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاهی ایرانیان هفته گذشته به ایسنا اعلام کرد که این سرانه در برگیرنده‌ هزینه «اجاره مسکن» خانوار نیست و براساس «بُعد خانوار» محاسبه شده است. براساس داده‌های بودجه خانوار مرکز آمار ایران، سرانه درآمد هر خانواده ایرانی در دهک هشتم در اسفندماه سال ۱۴۰۳، ۱۰ میلیون تومان در ماه برآورد شده است. از این رو وزارت رفاه هم این میزان درآمد را بعد از کسر هزینه مسکن به عنوان شاخص شناسایی سه دهک بالا انتخاب کرده است.

به گفته وی، از ابتدای شهریورماه سرپرستان خانوار به مدت ۲۰ روز فرصت دارند برای مشاهده جزئیات و یا ثبت درخواست به آدرس https://hemayat.sfara.ir مراجعه کنند. اطلاعات اظهاری سرپرست خانوار در حوزه‌های درآمدی، تراکنش‌های بانکی و محل سکونت مجددا با داده‌های ثبتی دستگاه‌های متولی داده، صحت‌سنجی و در صورت تایید استحقاق دریافت یارانه مطابق قانون یارانه خانوارها مجددا برقرار خواهد شد.

رستمی خاطرنشان کرد: مطابق بند (پ) تبصره (۱۳) قانون بودجه سال۱۴۰۴ کل کشور، دولت مکلف است از محل منابع حاصل از حذف یارانه نقدی دهک‌های هشتم، نهم و دهم، ماده ۴۵ قانون مالیات بر ارزش افزوده و بازنگری در سیاست‌های حمایتی، حداقل مبلغ ۴۰۰ هزار میلیارد ریال را به عنوان بسته حمایت از معیشت محرومان اختصاص دهد. این منابع صرف حمایت از خانوارها و اقشار نیازمند، از جمله خانوارهای دچار فقر شدید که تحت پوشش نهادهای حمایتی نیستند و همچنین افزایش اعتبار کالابرگ برای خانوارهای تحت پوشش و دهک‌های پایین درآمدی خواهد شد.