روانشناسی رابطه | چگونه شخصیت و رفتار شریک عاطفی‌ام را تغییر دهم؟

روانشناسی رابطه | یکی از مهم‌ترین سوالاتی که افراد عادی از روانشناسان می‌پرسند این است که آیا شخصیت قابل تغییر است؟ خیلی از افراد با وجود دیدن نشانه‌های منفی در نامزدشان به امید تغییر دادن شخصیت او ازدواج می‌کنند! گاهی در این زمینه موفق هستند و گاهی نیز کاملا در آن شکست می‌خورند. چرا؟ چرا برخی قادر هستند شخصیت همسرشان را تغییر دهند و برخی دیگر خیر؟ آیا از نظر علمی این کار شدنی است؟ در این مقاله این موضوع را از ابعاد مختلف بررسی می‌کنیم.

دنبال تحمیل و کنترل هستید؟

چرا باید شخصیت همسرتان تغییر کند؟ آیا این از یک نیاز به کنترل گری و تحمیل عقاید شما می‌آید یا واقعا مشکلاتی وجود دارد که باید در شخصیت ایشان بررسی و مدیریت شود؟ آیا از آن دسته افرادی هستید که وقتی کسی مخالف نظر شما صحبت کند ناراحت می‌شوید؟ آیا اصولی دارید که فکر می‌کنید همه وظیفه دارند طبق آن پیش روند؟ آیا دلتان می‌خواهد همه چیز بر اساس چهارچوب ذهنی شما پیش رود؟ اگر چنین خصوصیاتی را در خود می‌بینید بهتر است در قدم اول آن را برطرف کنید تا با تحمیل فکر و عقیده‌تان به دنبال تغییر دادن همسرتان نباشید. اما اگر دلیلتان برای تغییر دادن او منطقی است و او ویژگی‌هایی دارد که طبق اصول علمی به خودش، دیگران و رابطه‌اش آسیب می‌زند می‌توانید توقع تغییر از او را داشته باشید که آن هم شرایط خاص خود را دارد و در ادامه مقاله درباره آن صحبت خواهیم کرد.

خودتان چیزی که از او انتظار دارید هستید؟

قطعا برای همه ما سخت است که همسری با ویژگی‌هایی منفی مثل بدبینی، تنبلی، بی برنامگی، پرخاشگری، ترسو و … داشته باشیم. اگر متوجه شویم شریک عاطفی‌مان چنین ویژگی‌هایی دارد قطعا به دنبال تغییرش در او خواهیم افتاد اما قبل از تغییر دادن او قطعا باید به این موضوع فکر کنید که آیا خودتان دارای این ویژگی‌های منفی نیستید؟ نمی‌توانید با پرخاشگری از او بخواهید پرخاشگر نباشد! یا نمی‌توانید با دروغگویی و پنهان کاری به دنبال اعتماد کردن به او در رابطه باشید! خودتان الگوی خوبی برای آنچه از او انتظار دارید باشید.

شخصیت و رفتار متفاوت هستند
قبل از اقدام برای تغییر شخصیت همسرتان باید بدانید بین شخصیت و رفتار تفاوت‌های مشخصی وجود دارد. شخصیت در واقع خلق و خوی پایدار و بادوامی است که هویت فرد را تشکیل می‌دهد، مانند عقایدش، سلایقش، ارزش‌هایش و هرآنچه بتواند یک فرد را به لحاظ نگرش و، عواطف و احساساتش توصیف کند. رفتار اما ویترین شخصیت است، یعنی رفتار نتیجه شخصیت یک فرد است. بنابراین شخصیت بسیار ریشه‌ای تر و عمیق‌تر از رفتار است. هم دست‌یابی به آن و هم تغییرش دشوارتر و نیازمند زمان و تخصص بیشتری است. به عنوان مثال شما با صرف کمی زمان می‌توانید رفتار ناخن جویدنتان را از بین ببرید اما اگر ناخن جویدنتان یک عادت ساده نباشد و ریشه در اضطراب شخصیت شما داشته باشد از بین بردنش به همین سادگی‌ها نیست! پس باید بدانید با چند عادت ساده رفتاری مواجه هستید یا مشکلات شخصیتی عمیق و مزمن.

شخصیت در چه صورت قابل تغییر است؟

زمانی که خود فرد بخواهد و بپذیرد که باید تغییر کند
همانطور که توضیح دادیم شخصیت یک خلق و خوی عمیق، پایدار و بادوام در فرد است که یک شبه به وجود نیامده است بلکه نتیجه ژنتیک، تربیت، محیط اجتماعی و فرهنگ فرد است. بنابراین شما نمی‌توانید با خواهش کردن، تحمیل کردن، کنترل کردن یا درخواست کردن از شریک عاطفی‌تان بخواهید شخصیتش تغییر کند! در درجه اول این خود فرد است که باید بخواهد این موضوع را تغییر دهد و بعد از خواست او روند تغییر اگر با شیوه اصولی طی شود ممکن خواهد بود! پس تا زمانی که او نخواهد و به این نتیجه نرسد که نقاط ضعفی دارد که باید تغییر کند تلاش شما اثر مثبتی ندارد و ممکن است چالش‌های رابطه شما را بیشتر کند. البته شما می‌توانید به او کمک کنید تا بتواند در بستری مناسب نسبت به این موضوع آگاه شود اما ادامه راه را خود او باید طی کند!

زمانی که این توانایی در او وجود داشته باشد
خواستن و توانستن متفاوت هستند. همانطور که در بالا توضیح دادیم همسرتان خودش باید بخواهد تغییر کند اما این همه ماجرا نیست به غیر از خواستن، توانستن او نیز مهم است. مصلا شاید او متوجه شود که شخصیت وسواسی‌اش در رابطه چالش برانگیز شده است و دلش بخواهد تغییر کند اما نتواند در این زمینه خوب پیش رود! شاید نیاز به کمک داشته باشد، شاید در مقطعی نباشد که بتواند این حجم روانی را تحمل کند، شاید پیش نیازهایی لازم است که باید قبل از این تغییر به آن‌ها توجه کند یا شاید این مساله آنقدر بغرنج باشد که به طور کلی تغییرش خارج از توان اوست. در هر صورت باید توان او را با توجه به بررسی تمام ابعاد در نظر بگیرید.

زمانی که به دنبال تغییرات منطقی باشید
شما نمی‌توانید توقع هر تغییری را از همسرتان داشته باشید! تغییر زمانی به جا و مناسب است که منطقی و از روی دلایل اصولی باشد نه از روی لج بازی و تحمیل عقاید شخصی شما. صحبت‌های میثم از مراجعین ما را بخوانید، همسر او توقع داشت میثم یک سری اصول و خط قرزمز شخصی را کنار بگذارد:” من نمی دونم چرا باید مشروب بخورم؟! من اصلا نیازی به شمروب خوردن ندارم، اصلا فرض کنید مشروب خوب باشه، هیچ ضرری هم نداشته باشه من وقتی دوست ندارم چرا باید بخورم؟ خانمم میگه وقتی توی جمع همه مردها می خورن، توام بخور، خجالت میکشم بهت میگن بچه سوسول! آخه شما بگید خانم دکتر اگه یه مرد نخواد مشروب بخوره سوسول به حساب میاد؟ دوم منطقی اینو میگه؟ همسرم میگه تو خیلی شخصیت محتاطی داری باید رو خودت کار کنی! خب آخه من نمیفهمم احتیاط چه اشکالی داره؟ اونم در مورد موضوعی که هم علم هم عرف هم شرع ممنوعش کرده”. همانطور که خواندید همسر مراجع ما از او توقع داشت شبیه به بقیه رفتار کند در صورتی که رفتار بقیه لزوما صحیح نیست! پس اگر قرار است توقع داشته باشید شخصیت هسمرتان تغییر کند این تغییر باید اصولی و منطقی باشد نه تنها از روی خواست شما!

زمانی که اصولی و همراه با پروتکل علمی باشد
همانطور که گفتیم شخصیت یکی از پایدارترین ویژگی‌های انسان است، پشتوانه بسیار قوی دارد، ژنتیک، تربیت، خانواده، محیط همه و همه در به وجود آوردنش نقش اساسی دارند بنابراین به راحتی قابل تغییر نیست و گاهی به چندین جلسه روان درمانی جدی و تکنیک‌های قوی نیاز دارد. گاهی فرد می‌داند مشکل از کجاست، می‌داند در حال آسیب زدن به خود و رابطه‌اش است و سعی می‌کند این شرایط را تغییر دهد اما از آنجایی که شیوه صحیح آن را نمی‌داند نه تنها کمکی به خودش نمی‌کند بلکه اوضاع را پیچیده‌تر نیز می‌کند. این اشتباه را شما هم می‌توانید ناخواسته به او تحمیل کنید و کار را برای او سخت تر کنید. بنابراین از همان ابتدا با کمک گرفتن اصولی قدم‌های مثبت در این راه بردارید.

ابتدا ریشه را پیدا کنید!
همانطور که در قسمت‌های مختلف این مقاله اشاره کردیم شخصیت در موارد بسیاری مانند ژنتیک، تربیت، محیط و تجربیات فرد ریشه دارد. اگر نقظه ضعفی در شخصیت همسرتان وجود دارد ابتدا باید ریشه آن را شکف کنید. مثلا تصور کنید همسر بدبین و شکاکی دارید، قبل از اینکه بخواهید این موضوع را حل کنید باید بدانید چرا او تا این اندازه بدبین و شکاک شده است؟ آیا این مساله یک موضوع ژنتیک است و سایر اعضای خانواده‌شان با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند؟ آیا پدر یا مادر او با تربیتشان تله بی‌اعتمادی را در او به وجود آورده‌اند؟ آیا تجربیات او با افراد نامطمئن باعث شده او دیگر نتواند به کسی اعتماد کند؟ این سوالات با توجه به زندگی شخصی شریک عاطفی‌تان می‌تواند ادامه داشته باشد، مهم است که جوابش را بیابید و ریشه‌اش را پیدا کنید.

این موضوع را صحیح و به جا مطرح کنید
یکی از صحیح‌ترین ضرب المثل‌هایی که علم روانشناسی آن را قبول دارد این است که “هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد” اگر شما صحیح‌ترین صحبت را در موقعیتی نامناسب مطرح کنید نه تنها هیچ اثر مثبتی ندارد بلکه ممکن است آسیب زننده هم باشد. برای اثر گذاری یک عقیده، نظر، صحبت یا حتی یک گفتگوی ساده روزمره نیازمند موقعیت مناسب هستید. اینکه چه زمانی باید نظرتان را در مورد تغییر شخصیت همسرتان بیان کنید به رابطه شما و موقعیت‌های زندگی‌تان بستگی دارد اما مسلما نمی‌توانید وسط دعوا و دلخوری موضوع به این مهمی را مطرح کنید.

به او فرصت دهید، شخصیت یک شبه تغییر نمی‌کند
شخصیت فرد در عرض یک شب یا یک هفته یا حتی یک سال به وجود نمی‌آید که بتوانید به همین سرعت هم تغییرش دهید! اگر او شروع به قدم برداشتن در این راه کرده است تصمیم بسیار بزرگی گرفته است و به کمک شما نیاز دارد. تصور کنید برای یاد گرفتن یک زبان خارجی جدید چقدر به تمرین نیاز دارید؟ چقدر به آموزش و راهنمایی نیاز دارید؟ اگر بگوییم تغییر دادن شخصیت و دستیابی به یک شخصیت جدید به همین اندازه نیاز به آموزش و تمرین داد اغراق نکرده‌ایم! تصور کنید یک هفته است که به کلاس آموزشی زبان ژاپنی می‌روید. اگر بعد از یک هفته همسرتان از شما توقع داشته باشد صریح و روان ژاپنی صحبت کنید شوکه خواهید شد؟ پس اگر همسرتان شروع به تغییر شخصیتش کرده است با این جملات او را متعجب و نا امید نکنید :” حتی یک هفته هم نتونستی آدم بشی”، “دیدی نتونستی سر قولت بمونی”؟، “پس چی‌شد اونهمه ادعایی که کردی؟ مگه نگفتی عوض می‌شی؟” و … همه این جملات دلسرد کننده مسیر تغییر را برای همسرتان سخت‌تر می‌کند. پس کنارش باشید.

کمکش کنید تا این مسیر برایش هموارتر شود
تغییر شخصیت 4تغییر راحت نیست! حتی عادات ساده و کوچکی که داریم به راحتی تغییر نمی‌کند چه برسد به موضوعی مانند شخصیت که در این مقاله درباره قدرتش بارها صحبت کردیم. او مسیر راحتی را شروع نکرده است، تمام قد کنارش بایستید، شجاعت او را برای پذیرش نقاط ضعفش تحسین کنید، گاهی بابت اشتباهاتی که در حال تغییرش است گذشت داشته باشید، حتما او را تشویق کنید و اگر تلاش‌هایش نتیجه مثبتی داشت، هرچند کوچک، حتما آن را اعلام کنید تا انگیزه بیشتری بگیرد. این تغییر به نفع هر دوی شماست پس باهم برایش تلاش کنید.