یارانه نقدی در ایران نام مخصوصی است که برای برنامههای کمک مالی دولت به اقشار ضعیف و کم درآمد جامعه استفاده میشود. یارانه نقدی با هدف حمایت از افراد کمدرآمد و محروم شکل گرفتهاند و در داخل کشور و حتی در برخی از کشورهای دیگر نیز توجه ویژهای به آنها شده است.یارانه نقدی در ایران به ویژه با افزایش نرخ تورم و افزایش هزینههای معیشتی، برای بسیاری از خانوادههای کمدرآمد و ضعیف، اهمیت ویژهای دارد.هدف اصلی برنامههای یارانه نقدی در ایران، تامین کمکهای مالی به خانوادهها و افرادی است که در برابر شرایط اقتصادی نامساعد، دچار نیاز به کمک مالی هستند. این یارانه نقدی به صورت نقدی یا غیرنقدی ارائه میشود و بر اساس شاخصهایی همچون درآمد خانوار، تعداد اعضا و سایر شرایط مشخص میشود.
گرچه در سالهای قبل از دولت سیزدهم نیز تحت عناوین مختلف از یارانه کمک معیشتی تا سبد کالا و وامها و کمکهای بلاعوض در دوران کرونا دولت گذشته تلاش کرد تا قدری فاصله بین قدرت خرید مردم و تورم را کاهش دهد، اما هیچ وقت مبلغ یارانه نقدی افزایش پیدا نکرد.
اما دولت سیزدهم با تحمل فشاری ۱۸ برابر بیشتر از قبل زیر بار افزایش یارانههای نقدی رفت و از دو ماه گذشته نیز تحت عنوان طرح کالابرگ یارانه دهکهای اول تا سوم ابتدا به ۴۸۰ هزار تومان و نهایتا به ۵۲۰ هزار تومان افزایش یافت.
البته شرط این افزایش مبلغ یارانه خرید کالابرگ توسط مشمولان آن و در قالب شرایط اعلامی است، اما دولت سیزدهم با این اقدامات سعی کرد فاصله تورم افسارگسیخته سالها و ماههای گذشته که به گفته رئیس کل بانک مرکزی وارد کانال بیش از ۴۰ درصدی شده بود را با قدرت خرید مردم کم کند.
چرا که نرخ تورم در سال ۱۳۸۹ یعنی نخستین سالی که یارانه پرداخت شد، ۱۲.۴ درصد بود که در طول سالهای بعد از آن روند افزایشی پیدا کرد. اما در دولت گذشته و تا سال ۱۳۹۶ نرخ تورم کاهشی شد و از سال ۱۳۹۷ تا سال گذشته همچنان نرخ تورم روند افزایشی داشت و در هر سال شاهد بالارفتن آن بودیم. به همین سبب میتوان گفت که دولت برای پر کردن گپ بین نرخ تورم افزایش یافته قدرت خرید کاهش یافته مردم افزایش ۱۸ برابری یارانهها را در پیش گرفت.
واریز یارانه نقدی ۳۶۰ هزارتومانی بحساب خانوارها
وزیر کار با بیان اینکه طرح ۸۰ هزار تومان یارانه تشویقی به ازای خرید ۷۰ درصدی کالا با اقبال مواجه نشد و دولت این رویه را اصلاح کرد، گفت: با اختصاص ۵۰ درصد مبلغ یارانه به خرید کالا، ۱۲۰ هزار تومان یارانه تشویقی میدهیم.
وزیر کار با بیان اینکه طرح ۸۰ هزار تومان یارانه تشویقی به ازای خرید ۷۰ درصدی کالا با اقبال مواجه نشد و دولت این رویه را اصلاح کرد، گفت: با اختصاص ۵۰ درصد مبلغ یارانه به خرید کالا، ۱۲۰ هزار تومان یارانه تشویقی میدهیم.
یارانه معیشتی با رقم بیشتری از دورههای قبل پرداخت خواهد شد. سال گذشته یارانه معیشتی برای هر نفر ۵۵ هزارتومان پرداخت میشد. آخرین اخبار از یارانه معیشتی در سال جدید را با هم میخوانیم.
وزیر کار با بیان اینکه طرح ۸۰ هزار تومان یارانه تشویقی به ازای خرید ۷۰ درصدی کالا با اقبال مواجه نشد و دولت این رویه را اصلاح کرد، گفت: با اختصاص ۵۰ درصد مبلغ یارانه به خرید کالا، ۱۲۰ هزار تومان یارانه تشویقی میدهیم.
سید صولت مرتضوی در پاسخ به سوالی در خصوص تغییرات نسبتا کم اعتبار طرح کالابرگ الکترونیک و عدم تغییر یارانه نقدی در مقابل افزایش قیمت کالاهای اساسی نسبت به سال گذشته گفت: این سوال در خصوص اقتصاد کلان و معیشت کلان مردم است، اما وظیفه وزارت کار در حوزه کالابرگ، بسترسازی سامانه به منظور تسهیل ارائه کالابرگ الکترونیکی است. به این معنا که کسانی که علاقهمند هستند به جای یارانه نقدی کالا خریداری کنند، بتوانند به راحتی این کار را انجام دهند.
وی با بیان اینکه این یک تکلیف قانونی برای ما بود، گفت: این تکلیف از ابتدای سال ۱۴۰۱ در دستور کار دولت قرار گرفت و زیر ساختهای آن را دولت آماده کرد. از دی ماه سال ۱۴۰۱ در چند استان طرح کالابرگ الکترونیکی به صورت آزمایشی در چند استان و سپس به صورت ملی اجرا شد.
مرتضوی افزود: اجرای این طرح با اقبال مردم مواجه نشد علت نیز این بود که از این یارانه مردم نیازهای دیگر خود را نیز برطرف میکردند. به طور مثال از مبلغ یارانه برای هزینههای حمل و نقل، درمان، مسکن و نیازهای دیگر استفاده میکردند؛ لذا در گام نخست اعلام کردیم که هر کس ۷۰ درصد از یارانه خود را خرید کند، مشمول ۸۰ هزار تومان یارانه تشویقی خواهد شد.
وزیر کار و رفاه اجتماعی ادامه داد: با توجه به مسائلی که مقدمتا به آن اشاره کردم این طرح با اقبال مردم مواجه نشد. نتیجه این شد که ما رویکر اصلاحی را اتخاذ کردیم. براین اساس رقم ۷۰ درصد تعیین شده را به ۵۰ درصد کاهش دادیم به این معنا که اگر یک یارنهبگیر ۴۰۰ هزار تومانی، ۲۰۰ هزار تومان از ۱۱ قلم کالای تعیین شده خریداری کند، ۱۲۰ هزار تومان به یارانه او اضافه خواهد شد.
وی افزود: این اقدام از این جهت است که بتوانیم قدری شکافها را ساماندهی کنیم، ضمن اینکه کالری مورد نیاز خانواده تامین شود تا فقر مواد مغذی جامعه و به خصوص دهکهای پایین وجود نداشته باشد؛ بنابراین پیشبینی منابع انجام شده و تامین آن نیز به طور کامل انجام شده است.
مرتضوی با اشاره به اینکه مشارکت مردم در طرح جدید کالابرگ الکترونیکی (۱۲۰ هزار تومان یارانه تشویقی) بیشتر شده است، گفت: امیدوار هستیم این طرح با اقبال عمومی بیشتری مواجه شود و بتوانیم این سامانه را اجرایی و عملیاتی کنیم.
وی در پاسخ به سوالی در خصوص احتمال افزایش یارانه نقدی گفت: آن چیزی که قانونگذار تکلیف کرده است، کالابرگ است. باید توجه داشته باشید که در خصوص پرداخت یارانه ۳۰۰ یا ۴۰۰ هزار تومانی در برخی موارد مورد مواخذه قرار گرفتیم چرا که قانون کالابرگ را تکلیف کرده است.
وزیر کار گفت: در حال حاضر و در قانون بودجه ۱۴۰۲ ما مکلف هستیم تا کالابرگ را ارائه کنیم. در صورتی که مردم از کالابرگ استقبال نکنند همچنان امکان استفاده از یارانه نقدی را خواهند داشت.
وی با تاکید براینکه هماکنون دولت طرحی برای افزایش یارانه نقدی ندارد، گفت: طرح کالابرگ الکترونیکی کاملا اختیاری است و ما کسی را الزام نمیکنیم که شما حتما باید بروید کالا خریداری کنید. اما اعلام کردیم اگر کسی ۵۰ درصد یارانه خود را کالا خرید، معادل ۱۲۰ هزار تومان، یارانه بیشتر دریافت خواهد کرد. فعلا این گامی است که تعریف شده و امیدوار هستیم اثر خوبی بر روی زندگی دهکهای کم درامد جامعه داشته باشد.
مرتضوی در پاسخ به سوالی در خصوص آزمون وسع و ابهامات و شکایاتی که بعضا در آن وجود دارد، گفت: واقعیت این است که موضوع دهکبندیها چارچوب و قواعدی دارد. این قواعد براساس یکسری یافتهها به دست ما میرسد. به عنوان مثال تعریف شده است که اگر کسی خانه و خودرو داشته باشد و درآمد او نیز از یک مقدار مشخص بالاتر باشد، در دهک دهم قرار میگیرد.
اما فرق ابتدای دهک ۱۰ با انتهای دهک ۹ میلیمتری است و ممکن است با ۴ تا ۵ هزار تومان درآمد دهک فرد تغییر کند. در هر صورت باید متر و معیاری داشته باشیم.
وی با بیان اینکه افرادی که اعتراض دارند میتوانند وارد سامانه شوند و اطلاعات خود را ثبت کنند، گفت: در نهایت پس از بررسی نتیجه به آنها اعلام خواهد شد. اگر طی این مرحله همچنان اعتراض داشته باشند میتوانند به ستاد وزارت کار و یا ادارات کل استانی مراجعه کنند و دوستان ما پاسخ خواهند داد.
وزیر کار اظهار کرد: ما دهک بندی و صدکبندی داریم. فردی ممکن است صدک ۹۰ باشد و فرد دیگری صدک ۸۹، فردی که صدک ۸۹ است یارانه به او تعلق میگیرد، اما فردی که صدک ۹۰ یا ۹۱ باشد، یارانه به او تعلق نمیگیرد.