پس از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، ضمن اینکه یارانه نقدی خانوارها افزایش پیدا کرد، اجرای طرح کالابرگ الکترونیک نیز در دستور کار قرار گرفت. در مراحل اولیه این طرح، اعتبار یارانه تشویقی معادل ۸۰ هزار تومان برای هر نفر بود که در ادامه به ۱۲۰ هزار تومان افزایش یافت و در مبلغ آن در طرح سه ماهه فجرانه به ۲۲۰ هزار تومان رسید.
شرط اصلی طرح کالابرگ، اختصاص ۲۰۰ هزار تومان از یارانه نقدی به خرید کالاهای موجود در سبد کالابرگ بود. البته این شرط در طرح فجرانه حذف شد و حالا دوباره با اتمام این طرح، ضمن کاهش یارانه تشویقی از ۲۰۰ به ۱۲۰ هزار تومان، شرط خرید ۲۰۰ هزار تومانی نیز احیا شد.
مهمترین طرح یارانهای دولت سیزدهم، طرح کالابرگ الکترونیکی بود؛ اما در کنار آن، دو طرح مترقی دیگر یعنی طرح یارانته غذایی کودکان و طرح یسنا (یارانه غذایی مادران) نیز برای حمایت از خانوارهای نیازمند به صورت آزمایشی در استانهای کمتر برخوردار اجرا شد که متولیان طرح امیدوارند در دولت چهاردهم نیز ادامه پیدا کند.
در طرح فجرانه که از بهمن ۱۴۰۲ تا اردیبهشت ۱۴۰۳ اجرا شد، ابتدا ۳ دهک کم درآمد مشمول شدند؛ اما در ادامه ۴ دهک دیگر را نیز دربرگرفت تا جمعیت برخوردارن این طرح به ۶۱ میلیون نفر برسد. بر اساس آمارهای وزارت کار، در طرح فجرانه، ۱۵۹ میلیون بسته غذایی معادل یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن کالا برای ۷ دهک توزیع شد و ۲۳۰ هزار فروشگاه در شبکه فروش این طرح فعال بودند.
طرح یارانه غذایی کودکان در ۳ ماهه پایانی سال ۱۴۰۲ اجرا شد و ۱۳۲ هزار کودک دارای سو تغذیه تحت پوشش یارانه ویژه قرار گرفتند. این طرح کودکان دارای سو تغذیه در بازه سنی ۵ ماه تا ۶ سال که از سوی وزارت بهداشت شناسایی می شوند را در برمیگیرد و به ازای هر کودگ در دهکهای اول تا پنجم ماهانه یک میلیون تومان و در دهکهای ششم و هفتم ماهانه ۶۰۰ هزار تومان به حساب سرپرست خانوار واریز میشود.
همچنین در طرح یسنا، مخصوص مادران باردار و شیرده که در سال گذشته ۳ مرحله از آن اجرا شد، در مرحله نخست ۲۴ هزار مادر در ۸ استان کمتر برخوردار و در ادامه یک میلیون مادر در سراسر کشور تحت پوشش قرار گرفتند و به ازای هر نفر ماهانه ۴۰۰ هزار تومان یارانه اضافی پرداخت شد.
دولت سیزدهم برای تداوم سه طرح کمکی کالابرگ، تغذیه کودکان و یسنا در سال ۱۴۰۳ برنامهریزی کرده بود؛ اما پس از شهادت رئیسجمهوری، عملاً تداوم این طرحها منوط به نظر دولت جدید خواهد بود.
مهمترین طرح، کالابرگ الکترونیکی است که سپر تورمی اقشار ضعیف محسوب میشود و میتوان امیدوار بود تا زمانی که نرخ تورم به منطقه امن برسد، استمرار یابد. همچنین طرحهای تغذیه کودکان و یسنا بهواسطه اثر مثبتی که روی بهبود نسل و ارتقای سلامت جامعه دارد، بهتر است بهصورت کشوری و ادامهدار در دستور کار قرار گیرد.
بر اساس آمارهای وزارت کار، ۸۱ میلیون نفر از جمعیت کشور در دهکهای اول تا نهم قرار دارند که مشمول دریافت یارانه نقدی هستند و ۷ دهک از آنها در صورت استمرار طرح کالابرگ، از این حمایت دولتی در مقابل تورم برخوردار خواهند بود.
همچنین بر اساس اطلاعات پایگاه رفاه ایرانیان، ۱۶ میلیون نفر در کشور زیر خط فقر قرار دارند که ۶ میلیون نفر در نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد و بهزیستی دارای شناسنامه هستند و ۱۰ میلیون نفر باقی نیز در پایگاه رفاه ایرانیان بهتناسب استان – دهک، شهرستان – دهک و بُعد خانوار – دهک در حال دستهبندی و حمایت هستند.
«سلام حمایت خانوار نگرفتی بگیر! من خودم گرفتم.» احتمالا طی روزهای گذشته برای خیلیها پیامکی با همین مضمون از طرف دوستان و آشنایان ارسال شده است. برخی هوشیارانه از آن گذشتهاند اما برخی دیگر با کلیک روی لینک ارسال شده و در پیِ دریافتِ بسته معیشتی، بخشی از داراییِ حساب خود را از دست دادهاند.
ارسال این دست پیامکها البته تازگی ندارد و پلیس فتا بارها هشدار داده که شهروندان در صورت مشاهدهی چنین پیامکی، از قیدِ باز کردنِ آن بگذرند. هشداری که هنوز هم بسیاری آن را جدی نمیگیرند؛ به خصوص اگر مشکلاتِ معیشتی به قدری جدی باشد که حتی اندک مبلغی که تحت عنوان یارانه یا سبد معیشت و غیره پرداخت میشود بتواند دردی از مشکلاتِ شدید معیشتی دوا کند!
«علی» یکی از همین افرادی است که به امیدِ دریافتِ «حمایتِ» وعده داده شده، بر روی لینک کلیک کرده و تمام مراحل را تا انتها، یعنی تا وارد کردنِ مشخصات و در نهایت شماره کارت، رفته است. اما نه تنها مبلغی دریافت نکرده که در دو نوبت از حسابِ او مبلغ ۱۰ و ۷ میلیون تومان برداشته شده است.
او در تماس با «ایلنا» از تجربهی خود و از دست دادنِ پولی میگوید که به سختی و بعد از مدتها کار با ماشین به دست آورده است: «پیامک از سمتِ یکی از معتمدترین آشنایانم ارسال شد، به همین دلیل اعتماد کردم و وارد لینک شدم. اطاعاتی که خواستند را وارد کردم و گفتند شما مشمول دریافت حدود ۷ میلیون تومان کمک هزینهی معیشتی میشوید. شماره کارتم را وارد کردم و بعد بلافاصله از سایت بیرون افتادم.»
«علی» که یک جوانِ حدودا ۳۰ساله است میگوید: «از صبح تا شب مسافرکشی میکنم و مبلغِ ناچیزی به عنوان پسانداز کنار میگذارم تا در مواقع ضروری برداشت کنم. روزی که از طرف یکی از آشنایانم پیامک آمد، فکر کردم این پیامک هم ادامهی همان سیاستهای پرداخت یارانه و سبد کالاست. فکر نمیکردم به همین راحتیِ پساندازِ ماهها کارم را لحظهای از دست بدهم. فردای آن روز وقتی برای خریدی کارت کشیدم و شماره کارت دادم، کمی بعد ۱۰ میلیون تومان و بعد هم ۷ میلیون تومان از حسابم کم شد.»
او حالا به پلیس فتا برای ثبت شکایت مراجعه کرده و به او گفته شده که به شکایت شما رسیدگی میشود. خودش میگوید هیچ امیدی برای پیگیریِ شکایت و بازگشتنِ مبلغِ از دست رفته به حسابش ندارد. میگوید احتمالا مانند من بسیارند و همه هم به امیدِ اینکه کمک خرجی هر چند ناچیز برای گذرانِ هزینههای رومزه زندگی نصیبشان شود، روی آن «لینکِ لعنتی» کلیک کردهاند. علی میگوید: «ما بدبختیم و عدهای از این بدبختی سوءاستفاده میکنند.»