ماجرای یارانه ۹۰۰ هزار تومانی در مرداد چیست؟/یارانه بگیران پولدار شدند

بررسی وضعیت پرداخت یارانه‌ها در مردادماه ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که برخلاف ماه گذشته، مرحله جدیدی از طرح کالابرگ الکترونیکی در این ماه اجرا نمی‌شود و تنها پرداخت یارانه نقدی قطعی شده است.

به گزارش اقتصادآنلاین، در تیرماه سومین مرحله طرح کالابرگ الکترونیکی برای دهک‌های درآمدی اول تا هفتم اجرا شد؛ به‌گونه‌ای که دهک‌های اول تا سوم، ۵۰۰ هزار تومان و دهک‌های چهارم تا هفتم، ۳۵۰ هزار تومان اعتبار خرید کالاهای اساسی دریافت کردند. این مبالغ به‌صورت غیرنقدی به حساب مشمولان واریز شد تا از فروشگاه‌های منتخب اقلام مورد نیاز خود را تأمین کنند.

اما در مردادماه خبری از مرحله چهارم این طرح نیست. بنابراین سرپرستان خانوارها صرفاً یارانه نقدی ماهانه را دریافت خواهند کرد.

مطابق اعلام سازمان هدفمندی یارانه‌ها، یارانه نقدی دهک‌های اول تا سوم به مبلغ ۴۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر، در تاریخ ۲۵ مرداد ۱۴۰۴ و یارانه دهک‌های چهارم تا نهم به مبلغ ۳۰۰ هزار تومان به ازای هر نفر، در روز ۳۱ مرداد پرداخت خواهد شد.

با این حساب برخلاف تیرماه که مجموع یارانه نقدی و کالابرگ برای دهک‌های پایین به ۹۰۰ هزار تومان در ماه می‌رسید، در مردادماه این رقم صرفاً شامل همان مبالغ ثابت و نقدی است که از اردیبهشت ۱۴۰۱ تغییری نداشته‌ است.

گفتنی است طبق مصوبه مجلس، دولت موظف شده یارانه دهک‌های هشتم و نهم را حذف کرده و منابع حاصل را به دهک‌های اول تا سوم اختصاص دهد، اما هنوز جزئیاتی از نحوه اجرای این مصوبه اعلام نشده است. بنابراین یارانه نقدی مردادماه بدون تغییر نسبت به ماه‌های قبل واریز خواهد شد.

طی سال‌های گذشته به‌ دلیل نقص در داده‌ها، اجرای صحیح دهک‌بندی با مشکلات جدی مواجه شد؛ اما اجرای دو شاخص شفاف شامل حذف یارانه ایرانیان مقیم خارج از کشور و افرادی که بیش از ۵ بار در سال به خارج از کشور سفر کرده‌اند، می‌تواند صرفه‌ جویی چند هزار میلیارد تومانی به‌دنبال داشته باشد.
در آیین‌ نامه‌ای که سال گذشته برای تعیین سه دهک پردرآمد و حذف یارانه آن‌ها به تصویب هیئت وزیران رسید، ۶ شاخص کلی برای تعیین تکلیف دهک‌بندی‌ها مشخص شد. پیش از آن، شاخص‌ها و سامانه مربوط به تعیین دهک‌بندی با نقص‌های جدی همراه بود.

همین مسئله باعث شد حذف یارانه پردرآمدها به نتیجه قابل قبولی نرسد، چراکه هر مرحله از حذف، اعتراضات گسترده‌ای را در پی داشت و همین موضوع ملاحظات اجرای طرح را افزایش داد.

در نتیجه، تلاش شد تا شاخص‌هایی شفاف و قابل سنجش برای دهک‌بندی و حذف سه دهک بالای جامعه تعیین شود. این ۶ شاخص شامل:

۱. خانوارهای دارای املاک و مستغلات لوکس با ارزش بالای ۳۵ میلیارد تومان

۲. خانوارهای دارای یک یا چند خودروی سواری یا وانت دواتاق با مجموع ارزش بیش از ۳ میلیارد تومان

۳. خانوارهایی با درآمدهای بالاتر از سقف مشخص‌ شده

۴. خانوارهایی با میزان خرید بالاتر از حد تعیین‌ شده از طریق حساب‌های غیرتجاری

۵. ایرانیان مقیم خارج کشور بر اساس اعلام وزارت امور خارجه

۶. خانوارهایی با بیش از پنج سفر خارجی در سال

ضرورت تسریع در دهک‌بندی براساس شاخص‌های ۱۴۰۳

این شاخص‌ها برای سال ۱۴۰۳ تعیین شده‌اند و در صورت استفاده مجدد در سال جاری، نیاز است برخی از مقادیر عددی آن‌ها متناسب با شرایط تورمی روز به‌ روزرسانی شود؛ همان‌ گونه که هرساله ارزش خودروها و خانه‌های لوکس مشمول مالیات در بودجه سنواتی تغییر می‌کند.

به‌ ویژه در شاخص‌هایی مانند قیمت خودرو، املاک، سطح درآمد و میزان خرید در حساب‌های غیر تجاری، این به‌ روزرسانی ضروری است. با این حال، اگر دهک‌بندی بر اساس داده‌های سال ۱۴۰۳ نیز انجام شود، باید فرآیند آن با سرعت بیشتری دنبال شود.

صرفه‌جویی بیش از ۳ هزار میلیارد تومانی تنها با اجرای دو شاخص
در این میان، دو شاخص از شش شاخص اصلی نیازی به ملاحظات گسترده ندارند. همچنان افرادی در فهرست یارانه‌ بگیران وجود دارند که سال‌هاست از کشور خارج شده‌اند.

این افراد به‌ دلیل نداشتن تراکنش مالی، در دهک‌های پایین قرار گرفته‌اند و حتی یارانه ۴۰۰ هزار تومانی و کالابرگ دهک‌های اول تا سوم را دریافت می‌کنند.
یکی از نمونه‌ها، مجتبی پورمحسن، خبرنگار رسانه ارتش رژیم صهیونیستی بود که تا اسفند ۱۴۰۳ یارانه و کالابرگ دریافت می‌کرد، درحالی‌که سال‌ها قبل از کشور خارج شده بود.

بر اساس آیین‌نامه، اطلاعات این افراد باید از طریق وزارت امور خارجه در اختیار سامانه رفاه ایرانیان قرار گیرد تا مبنایی برای حذف یارانه افراد غیرمستحق باشد.

همچنین، حذف یارانه افرادی که بیش از پنج بار در سال به خارج از کشور سفر کرده‌اند نیز قابل پیگیری است. اطلاعات این افراد از طریق پلیس و وزارت امور خارجه قابل دریافت خواهد بود.

صرفاً با استفاده از این دو شاخص، امکان صرفه‌جویی بیش از ۳ هزار میلیارد تومان در منابع یارانه‌ای وجود دارد. این صرفه‌جویی می‌تواند به‌عنوان منبعی برای افزایش حمایت از اقشار کم‌درآمد، بدون نیاز به استفاده از منابع صندوق توسعه ملی یا بودجه عمومی کشور به‌کار گرفته شود.

لزوم همکاری کامل دستگاه‌ها برای اجرای صحیح دهک‌بندی

با وجود همه این شرایط، همچنان افراد غیرمشمول در فهرست یارانه‌ بگیران وجود دارند که منابع به آن‌ها اختصاص می‌یابد؛ منابعی که می‌توانند در خدمت حمایت از اقشار ضعیف جامعه قرار گیرند.

از همین رو، انتظار می‌رود دستگاه‌ها به‌ ویژه وزارت امور خارجه همکاری لازم را با وزارت کار برای شناسایی فهرست ایرانیان مقیم خارج داشته باشند تا از هدر رفت منابع محدود یارانه‌ای جلوگیری شود؛ منابعی که می‌توانند نقشی کلیدی در تقویت حمایت‌های معیشتی ایفا کنند.