روانشناسی رابطه علمی است که به بررسی رفتارها و تعاملات انسانها در روابط بین فردی میپردازد. روانشناسی رابطه به بررسی عواملی مانند عشق، احساسات، ارتباطات و مشکلات روابط میان افراد میپردازد و برای بهبود روابط میان افراد کمک میکند. در ادامه به برخی از مباحث مهم در روانشناسی رابطه پرداخته خواهد شد.یکی از مفاهیم اساسی در روانشناسی رابطه، الزامات و نیازهای انسانی است. انسانها با تمامیت ژنتیکی به دنیا میآیند و از اتکای به دیگران به منظور تأمین نیازهای روانی، عاطفی و اجتماعی خود نیازمند هستند.در ادامه با بروز ترین مشکلات در روانشناسی رابطه می پردازیم.
با پیشرفت تکنولوژی وگسترش شبکههای ارتباطی مانند اینستاگرام ، تلگرام و فیسبوک، ما وقت بیشتری را در شبکههای مجازی و به صورت آنلاین سپری میکنیم. طبیعی است که آشنایی دختر و پسر، از طریق فضای مجازی و عشق اینترنتی بسیار فراگیر شده است. بسیاری از افراد فضای مجازی را به عنوان فرصتی میبینند که شاید بتوانند در آن عشق و نیمه گمشده خود را برای ازدواج پیدا کنند و بسیاری دیگر نیز، ممکن است به صورت اتفاقی در این فضا با شخصی آشنا شده و به مرور به او علاقهمند شوند. دوستی، آشنایی و ازدواج در فضای مجازی مانند هر روش دیگری برای آشنا شدن دو نفر، دارای معایب و مزایایی است که در این مقاله به بررسی آن میپردازیم.
چرا در فضای مجازی مانند اینستاگرام و تلگرام عاشق میشویم؟
در بخش زیر به برخی از این دلایل اشاره میکنیم:
در این فضا برقراری ارتباط به سادگی امکان پذیر است
فضای اینترنت و ارتباطات مجازی بستر ارتباطی بسیار ساده و راحتی را فراهم کرده که مخاطبان آن میتوانند به همان شیوهای که نامه نگاری میکنند در این فضا به تبادل اطلاعات و گفتگو بپردازند. علیرغم بی اعتمادی و جوی که در حال حاضر در فضای اینترنت وجود دارد عاشق شدن پدیده قابل انتظاری است که از طریق کلمات تایپ شده انجام میشود، به عبارتی چندین قرن است که بیان احساسات و عواطف از طریق نوشتار مورد استفاده قرار میگیرد و اینترنت باعث سهولت انجام این کار شده است. برخی از متخصصان ادعا میکنند که ارتباط در فضای مجازی قبل از ملاقات در دنیای حقیقی میتواند به افراد برای شناسایی علایق و سلایق یکدیگر از همان فاصله دور کمک کند و باعث قوی شدن ارتباط آنان شود. افرادی که در فضای مجازی عاشق میشوند میتوانند به سرعت به توصیف علایق خود بپردازند تا نظر طرف مقابل خود را جلب کنند. اگرچه ممکن است چندین ماه یا حتی یک سال طول بکشد تا دو نفر با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و به هم نزدیک شوند که این امر فقط با کلیک بر روی موس یا صفحه نمایش گوشی موبایل انجام میشود، در گذشته این روند بسیار آهسته انجام میشد. امروزه ما میتوانیم از طریق فضای مجازی با افرادی ارتباط برقرار کنیم که در گذشته هرگز با آنها صحبت نکردهایم.
در فضای مجازی امکان دور زدن مشکلات و محدودیتهای دنیای واقعی وجود دارد
اگر ما اعتماد به نفس نداشته باشیم دچار لکنت زبان و مشکل تکلم باشیم ترجیح میدهیم از طریق فضای مجازی با دیگران ارتباط برقرار کنیم زیرا در این حالت نیازی به گفتگوی حضوری و مواجه شدن با دیگران نداریم. از آنجایی که ارتباط در فضای مجازی نیازی به نمایش رفتار ما ندارد میتوانیم ریسک بیشتری کنیم و دقیقاً احساس کنیم همان کسی هستیم که قصد داریم خود را نشان دهیم و از نقشهایی که دنیای واقعی به ما تحمیل میکند رها شویم. همچنین میتوانیم به طور واضح درباره اندیشه و عقاید خود صحبت کنیم و زمانی که آنها را تایپ میکنیم به خوبی به آنها فکر کنیم و به راحتی جملات خود را ویرایش نماییم. اگر مهارت نوشتاری ما خوب باشد میتوانیم در دنیای مجازی بهتر به معرفی خود بپردازیم.
در فضای مجازی امکان یافتن جنبههای مشترک وجود دارد
بر اساس نتایج یکی از تحقیقاتی که در این خصوص انجام شده است یکی از جذابیتهای ارتباط اینترنتی در اینستاگرام و سایر شبکههای اجتماعی این است که میتوانیم به راحتی با افرادی که عقاید یکسانی با ما دارند ارتباط برقرار کنیم. برخی از تحقیقات نشان دادهاند که چت کردن در فضای مجازی میتواند برای اولین بار تاثیرات مثبتی را بر روی روابط حضوری ما بگذارد. در این تحقیق
پژوهشگران به بررسی این موضوع پرداختند که در ملاقات دوم آیا افرادی که آشنایی اولیه آن ها به صورت مجازی بوده است باهم صمیمی تر خواهند بود یا آن هایی که آشنایی اولیه شان به صورت حضوری بوده است.
آن ها متوجه شدند گروهی که ابتدا آشنایی مجازی داشته اند با هم صمیمی تر خواهند بودکه این مسئله تا حدودی به کیفیت و ماهیت ارتباط دیجیتالی ارتباط دارد.درواقع فضای مجازی به افراد اجازه میدهد که حاشیه های دنیای حقیقی را کنار گذاشته شده و بر روی ارتباط و مکالمه صریح، تمرکز بیشتری داشته باشند
معایب ارتباط در دنیای مجازی شامل چه مواردی است؟
شبکههای اجتماعی بستری را برای دروغ و فریب کاری ایجاد میکنند
افراد دروغگو و فریبکار بسیار زیادی در فضای مجازی وجود دارند. محققان در تحقیقی که در سال ۲۰۰۸ انجام دادند متوجه شدند که ۸۱ درصد از افرادی که در شبکههای مجازی فعالیت دارند درباره قد، وزن، سن و مواردی از این قبیل به طرف مقابل خود دروغ میگویند و تمایلی به بیان حقیقت در پست و پروفایل خود در اینستاگرام ندارند. اینترنت به کاربران کمک میکند بتوانند بهترین حالت از شرایط خود را به جامعه نشان دهند و به همین دلیل گاهی اوقات در بیان این مسئله اغراق میکنند. به این ترتیب باید قبل از آنکه ارتباط ما با طرف مقابل عمیق شود بتوانیم راست و دروغ صحبتهای او را مشخص کنیم. در ارتباط در فضای مجازی به راحتی شاهد دروغ گویی دیگران خواهیم بود اما از آنجایی که این ارتباط از نوع مجازی است نمیتوانیم نشانههای فیزیکی را پیدا کنیم تا هوشیار باشیم. به طور کلی هزاران تفسیر نادرست از آنچه دیگران میگویند و از منظور واقعی آنها به وجود میآید. مشکلی که در این خصوص وجود دارد این است که تعداد زیادی از افراد میتوانند در ارتباطات کلامی در مقایسه با ارتباط نوشتاری بهتر به توصیف خود بپردازند که این موضوع از معایب ارتباط در فضای مجازی محسوب میشود.
امکان نقص در دریافت اطلاعات به خاطر محدودیت در ادراک ارتباطی وجود دارد
در فضای مجازی و در ارتباطات اینترنتی همیشه این مسئله مطرح میشود که گاهی اوقات به علت عدم وجود شواهد کافی نمیتوان منظور طرف مقابل را درک کرد، به عبارتی شناخت، فرایند کسب آگاهی یا دانش اطلاعات ادراکی است. به همین دلیل میتوان گفت که ادراک به فرآیند دسته بندی و پردازش اطلاعاتی گفته میشود که ما از طریق حواس پنجگانه لامسه، بویایی، چشایی، شنوایی و بینایی به دست میآوریم.آیا تاکنون این موضوع برای شما پیش آمده است که در فضای مجازی با مشکلی مواجه شوید که دقیقا برعکس وقایعی است که در دنیای حقیقی رخ میدهد؟ برخلاف دنیای حقیقی که ما از حواس پنجگانه خود برای دریافت اطلاعات استفاده میکنیم، در دنیای مجازی فقط میتوانیم از حواس بینایی برای کسب اطلاعات بهره بگیریم. ما حتی در ادراک از طریق حس بینایی نیز در دنیای مجازی با محدودیت مواجه هستیم. زیرا نمیتوانیم از طریق ارتباط غیر کلامی به واقعیت دست پیدا کنیم و فقط کلمات تایپ شده را خواهیم دید. ما تنها کلماتی را میبینیم که تایپ میشوند، تصویر پروفایلی را میبینیم که شخص برای خود انتخاب کرده است و نهایتا تصویری را که او جلوی وبکم قرار داده باشد.درست است که با استفاده از وبکم یا ویدئو ما از قوه شنوایی نیز استفاده میکنیم اما اساس ارتباط مجازی بر پایه کلمات روی صفحه شکل میگیرد. به این ترتیب نمیتوانیم طرف مقابل خود را ببینیم، با او از طریق زبان بدن ارتباط برقرار کنیم و تن صدا و لحن او را احساس کنیم. به عبارتی نحوه خندیدن یک فرد، نحوه تکان دادن دستهای او در هنگام صحبت کردن و طریقه راه رفتن میتواند اطلاعاتی را در خصوص شرایط فعلی فرد در اختیار ما قرار دهد. درست است که هر کدام از این موضوعات ممکن است به تنهایی مهم نباشد، اما در مجموع به شکل گیری یک تصویر درست از شخصیت طرف مقابل کمک زیادی میکند.